Теңіз кен орнында Болашақ кеңейту жобасының аяқталуға жақын екені белгілі. Осыған байланысты, мердігерлік ұйымдардың қызметкерлері жұмыстан босатылуда. Демобилизацияланған мамандар Қазақстанда ғана емес, шетелде де сұранысқа ие болып шықты. Қазақстандықтарды қызметке тартып жатқан ТОР - 5 мемлекетті назарға ұсынамыз.
1.Уругвай. Атырау облысының он тұрғыны осы елде. Қазір олар Дурасно қаласында салынып жатқан зауытта жұмыс істейді. Мысалы, Атырау қаласының тұрғыны Аймұрат Алдоңғарұлы бірнеше жыл Теңіз кен орнында жұмыс жасаған.

Келісім-шарт мерзімі аяқталғаннан кейін Уругвайда жұмыс тапты. Қазір мамандығы бойынша Дурасно маңында салынып жатқан зауытта жұмыс істейді.

- Бұған дейін Уругвайда менің достарым жұмыс істеген. Мен оларға түйіндемемді жібердім, мені шақырды. Әрине, Теңіз кен орнында салынып жатқан зауыт әлемдік жоба болып табылады. Менің ойымша, бұл жұмысқа орналасудың негізгі факторы болды. Компанияға жұмысқа орналасу үшін қажетті билеттер мен құжаттарға шығындарды компания өтеді. Менің әріптестерім Литва мен Швеция азаматтары. Теңізде алған тәжірибе, қауіпсіздік туралы білім пайдалы болды. Енді мен оларды шетелдік тәжірибеде қолдана аламын-деді Аймұрат Алдоңғарұлы.

2. Ресей. Осы елге жұмысқа орналасу мақсатында Теңіздің он демобилизацияланған жұмыскері де көшіп кетті. Қазір олар "Татнефть" мұнай компаниясында вахталық әдіспен жұмыс істейді. Олардың ішінде: бұрғылау шебері, бұрғылаушы, бұрғылаушының көмекшісі, слесарь, электрик, дәнекерлеуші, арнайы техника жүргізушісі және басқа мамандықтардың өкілдері бар. Тестілеуден кейін жұмысшылар басқа елде кедергісіз жұмысқа орналасты.

3.Франция. Мұнда Қазақстаннан 16 құрылыс орманының монтажшысы жұмыс істейді. Олардың арасында Құралбек Зейноллаев бар. Өткен жылы ол APEC Training Center-де ағаш өңдеу бойынша NCCER стандартынан өтті. Бұл стандарт жерлесімізге Францияға жұмысқа кетуге мүмкіндік берді. Құралбектің еңбек өтілі-10 жылдан астам, оның ішінде 5 жыл Мурманск, Сахалин кен орындарында еңбек еткен, теңізде жұмыс тәжірибесі бар. Қазіргі уақытта Құралбек Мюлуз қаласында 15 қазақстандықпен бірге жұмыс істейді, оның 8 – і-Атырау облысынан.

- Менің ойымша, Франциядағы жұмыс жағдайы жақсы, біз аптасына 5 күн 8 сағаттан жұмыс істейміз. Жалақы жоғары. Жұмыс беруші қызметкерлерді көлікпен қамтамасыз етеді және көлік жүргізу үшін қосымша ақша төлейді. Тілді білу міндетті емес, бірақ ынталандырылады. Ағылшын немесе француз тілдерін меңгеру үшін қосымша ақы төленеді. Мен Еуропада жұмыс істеуді армандайтынмын, арманым орындалды, - дейді Құралбек Зейноллаев.

4.Испания. Демобилизациядан кейін Дулат Битаков осы елге Теңіздегі жұмысынан босап келді. Жігіттің тәжірибесі мол, 2008 жылы Дулат өзінің еңбек жолын орман монтажшысы ретінде бастады. Қазір ол Испаниядағы химиялық зауыттардың бірінде жұмыс істейді. Ағаш өңдеу саласындағы үлкен тәжірибесі, халықаралық нысандарда жұмыс істеген кезде меңгерген ағылшын тілі білімі және APEC Training Center-де өткізген NCCER біліктілігін бағалау оған шетелдік еңбек нарығына жол ашты.

- Мен футболдың жанкүйерімін және Барселона клубының жанкүйерімін, сондықтан Испанияда жұмыс істеу туралы ұсынысқа қуана келістім. Шетелде жұмыс істеудің бірқатар перспективалары бар, соның ішінде еуропалық әріптестермен тәжірибе алмасу, тілді жетілдірудің артықшылығы мол, дейді Дулат.

5.Түркия. Теңіз кен орнынан босатылғаннан кейін мұнда Медет Даутов, Мақсат Жалимбаев және Қазбек Құрманғали жұмысқа орналасты. Қазақстандықтар Түркияның Мерсин қаласында алғашқы атом электр станциясының құрылысына қатысып, үйлеріне оралып үлгерді. Олардың арасында 29 жастағы Медет Даутов бар. Ол Теңіз мұнай кен орнында бірнеше мердігерлік компанияларда жұмыс істеді және жұмыс көлемінің қысқаруына байланысты босатылды. Бір айдан кейін ол арнайы курсқа іріктеуден өтті, содан кейін Түркияға жұмысқа орналасты.

- Мен Түркияда атом электр станциясының құрылысында жұмыс істеймін деп ойламадым. Себебі мен үшін шетелде жұмыс істеу қол жетпейтін мақсаттардың бірі болды. Алайда, менің Теңіздегі тәжірибем пайдалы болды, мен жұмыссыздарға арналған арнайы тегін курстарды бітіріп, бауырлас елде – Түркияда жұмыс таптым, - дейді Медет Дәуітов.

Атырау облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Азамат Мәмбетов айтып өткендей, Теңізден босағандар арасында өз бизнестерін бастап, тұрақты жұмыс орындарына орналастырылғандар, жаңа мамандықтарды оқып, шетелге жұмыс істеуге кеткендері көп. Мысалы, бізге ресейлік "Татнефть" компаниясынан мұнай-газ саласының қызметкерлеріне сұраныс келіп түсті, өткен жылы біз 25 адамды жұмысқа жібердік, - деді Азамат Мамбетов.
Баян Жанұзақова

Атырау мұнай өңдеу зауытында АРЕС Training Center-мен бірлесіп жүзеге асырылып жатқан «АМӨЗ тағылымгері» жобасы жалғасуда.

Еске салайық, білім беру бағдарламасы өткен жылдың қазан айында бастау алып, қазірге дейін 21 тағылымгер зауытқа жұмысқа орналасты.

Бүгінгі таңда жоба аясында 60 студент білім алуда, оның ішінде 40 технологиялық қондырғылар операторы, 10 технологиялық сорғылар мен компрессорлар машинисі және 10 бақылау-өлшеу құралдары және автоматика (БӨҚжА ) аспапшысы бар. Тағылымгерлер физикалық құбылыстардың негізгі принциптері, мұнай және мұнай фракцияларын екінші реттік өңдеу, компрессорлар және компрессорлық қондырғылар, сондай-ақ БӨҚжА теориясы бойынша білімдерін шыңдауда. Жобаға қатысушылардың көбісі бұрын-соңды зауытта болмаған, сондықтан тәжірибелі мұнай өңдеушілердің жетекшілігімен өндіріс орындарын қызығушылықпен зерттеуде.

«Тәлімгерлеріміз – өз ісінің шеберлері. Оқу процесі ұнайды. Бұрын зауыт туралы тек оқыдым, келіп көрмеген едім. Колледжде білмеген, көрмеген нәрселерді зауытқа келіп көріп жатырмын. Жаңа адамдармен таныстым. Болашақта технологиялық қондырғының операторы болғым келеді», - деді жоба қатысушыларының бірі Қуанышбек Жамалиден.

Нұсқаушы-тәлімгер қызметін атқарып жүрген зауыт ардагерлерінің айтуынша, білім бағдарламасы студенттерге АМӨЗ-ге қатысты нақты теориялық және практикалық білім алуға жақсы мүмкіндік береді. Қазірдің өзінде тағылымгерлердің көбісі жетістіктерімен мақтана алады.

«Оқу бағдарламасы өте ауқымды. Онда ЭЛОУ АТ-2 және ЭЛОУ АВТ-3 секілді біріншілік өңдеу қондырғылары мен көптеген екіншілік қондырғылар қамтылған. Біз студенттерге олардың құрылымы, технологиялық процестердің ерекшелігі, жабдықтардың мақсаты мен жұмыс принципі туралы айтамыз. Жоба басталғалы бері тағылымгерлер қондырғылардың жұмысын жақсырақ түсініп келеді, өз беттерінше сызба сызып, оны түсіндіре алады. Дайындық деңгейі студенттердің өзіне байланысты, алайда көпшілігінің білім алуға құштарлығы бар», - дейді нұсқаушы-тәлімгер Юрий Милёхин.

Айдын Маратов – жоба түлектерінің бірі. Ол маусым айында ЭЛОУ АВТ-3 технологиялық қондырғысының операторы қызметіне қабылданды. Қазір сынақ кезеңінен өтіп жүрген жас маман өз кәсібіне қажетті дағдыларды бойына сіңіруге тырысуда.

«Тәлімгерлеріміз өздерінің 50 жылдық тәжірибелерімен бөлісіп, бізге көп көмек берді. Бұрын қондырғыларды сыртынан көріп, жұмысын түсінбейтін едік. Қазір оның жауапкершілігін, қиындығын сезініп жатырмын. Алайда жұмыстың жаманы жоқ. Сондықтан барлығын үйренуге тырысамын», - деп бөлісті АМӨЗ-дің жаңа қызметкері.

Құлсары қаласы суға кетіп, халық қиын жағдайда қалғаны баршамызға белгілі. Осы кезде тұрғындар бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, көмек қолын созды. Одан бөлек ауданда өз қызметін жүзеге асыратын «Теңізшевройл» компаниясы да үлкен қолдау көрсетті. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, оның жасаған қамқорлығын бір еске салғанды жөн санадық.
Иә, қиын жағдайға тап болған жылыойлықтарға көмек қолын созған компаниялардың алғашқысы – «Теңізшеврой»л болды. Сәуірде ТШО және оның мердігер мекемелері аудан қажеттілігі үшін 100-ге жуық арнайы техника, 20 автобус, азық-түлік және жанар-жағармай ұсынды. Ал кейін Теңіз кен орнына 8000-ға жуық Құлсары қаласының және Тұрғызба ауылының тұрғындары эвакуацияланды. Олардың көпшілігі - балалы аналар мен қарттар. Араларында жүкті әйелдер де бар. Барлық тұрғындар жатын орынмен, ыстық тамақпен, қажетті медициналық көмекпен қамтамасыз етілді. Тіпті тұрғындарды күн сайын медициналық бақылаудан өткізіп, жүкті әйелдерге арнайы маман шақырылды.
- Бәріне де оңай болған жоқ. Су келе салысымен заттарымызды жинап, түнде Теңізге эвакуацияландық. Ол жерде өмір сүруге жақсы жағдай жасалған, өзімізді үйдегідей сезіндік. Тіпті тағамның түр-түрі беріліп, бізге жақсы қызмет көрсетілді, – дейді аудан тұрғыны Мақпал Шахарбаева.

Балаларға да ерекше көңіл бөлінді. Оларға түрлі ойындар ұйымдастырылып, тіпті кинотеатр ашылды. Кинотеатрда еліміздің ең ірі кинотеатрларында беріліп жатырған мультфильмдер көрсетілді. Ыңғайлы өмір сүруді және қашықтан оқытуды жалғастыруды қамтамасыз ету үшін Теңіздегі қалашықтарға иелік ететін мердігер компаниялар эвакуацияланған тұрғындарды жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз етті. Бұл балаларға осындай қиын-қыстау кезеңде үзбей білім алуға мүмкіндік беретін маңызды әрі жауапкершілігі мол қадам болды. Осылайша балалар Теңізде онлайн білім алды. Көпбалалы Қырмызы Жұмағали 7 сәуірде эвакуацияланып, Теңіз кен орнында тұрды. Оның бес баласының үшеуі онлайн білім алды.

– Балаларыма барлық жағдай жасалып, тіпті кеңсе тауарларымен де қамтамасыз етілді. Үстелдер де балаларға ыңғайлы етіп жабдықталды. Менің ойымша, бұл балаларға қиын жағдайға қарамастан оқуын жалғастыруға мүмкіндік беретін маңызды қадам болды деп ойлаймын, - дейді көпбалалы ана.

Тұрғындарға ТШО мен мердігерлерден бөлек, еріктілер де көмектесті. Компания қызметкерлері гуманитарлық көмек жинап, ұшақпен Теңізге және Құлсарыға келіп, тұрғындарды керек-жарақтарымен қамтамасыз етті. ТШО баспасөз қызметі хабарлағандай, төрт күннің ішінде ТШО мен мердігер ұйымдардың қызметкерлері 4,5 тоннадан астам гуманитарлық көмек жинаған. Көмекті қабылдаған еріктілер компания қызметкерлерінің жомарттығына таң қалды: бірі көпбалалы аналарға арналған импорттық азық-түлігі бар себет әкелсе, ал басқасы бүкіл отбасы үшін гигиеналық керек-жарақтарды жинаған. Құлсарылықтарға бірінші болып көмекке келген ТШО-ның мердігері – “Аspar Kashagan” ЖШС. Техникалық қолдау мен гуманитарлық көмектен бөлек, компания басшылығы өз жатақханаларында 700-ден астам адамды қабылдауға шешім қабылдады. Осылайша, мердігердің қалашығы 700 жылыойлықтың үйіне айналды.

-Біз Жылыой ауданында жұмыс істейміз және осындай қиын күндерде жерлестерімізге көмектескенімізге қуаныштымыз. Эвакуацияланған тұрғындар азық-түлікпен және медициналық көмекпен қамтамасыз етілді, – дейді “Аspar Kashagan” ЖШС-нің өндірістік менеджері Салтанат Сүлейменова.

Сондай-ақ Құлсарыдан эвакуацияланған әйелдер Теңіз қызметкерлеріне – біреулері аспаздарға, енді біреулері техникалық қызметкерлерге көмектесті. Олар осындай қиын сәттерде бір-біріне қолдау көрсету маңызды екенін түсініп, қол ұшын созды.

-Иә, бізге қызмет көрсетілді және өзімізді маңызды қонақ ретінде сезіндік. Бірақ таңертеңнен кешке дейін қол қусырып отырғымыз келмей, қызметкерлерге көмектестік. Бұның айыбы жоқ, керісінше, «Келісе пішкен тон келте болмас», - дейді Құлсарыдан эвакуацияланған әйелдің бірі.

Теңізде тұрғындар 1 шілдеге дейін тұрып, үйлеріне оралды. Бірақ олар Теңіз тек жақсы естеліктермен естерінде қалғанын айтты. Осыған дейін «Теңізшевройл» компаниясының ресми өкілі су басқан Құлсары тұрғындарына көмек көрсету үшін 2 миллиард теңге қаражат бөлінетінін хабарлаған болатын. ТШО мердігер компаниялармен бірлесе отырып, бөгет салуға және су тартып шығаруға көмектесу үшін Теңізден Құлсарыға арнайы техника, азық-түлік және жанар-жағармай тасымалдады. Компания отбасыларына қолдау көрсету үшін үйлеріне қайтып оралуға мәжбүр болған ТШО-ның барлық қызметкерлерінің әл-ауқатына айтарлықтай зиян келтірместен жағдай жасады.

Сонымен қатар, ТШО өзінің бизнес серіктестерімен бірге Атырау қаласының маңындағы Сарыөзек арнасының (Қара өзек) бойында бөгет салып, Атырау қаласын судан аман алып қалуға күш салды. Алмалы көпірі маңынан басталып Қара өзек арнасының бойына дейін созылатын бөгеттің ені 5 метр, биіктігі 3 метрді құрады. Құрылыс жұмыстарына 100 маман, 70 техника жұмылдырылған. Жұмыстар күндізгі және түнгі кезекшілікпен тәулік бойы жүрді. Құлсарыда жағдай тұрақталғанымен, көшелер мен үйлерді су басып жатты. Осы кезде Теңізден келген бірнеше суперсакер су сорғыш техникалары үйлерді судан тазартып, тұрғындарға көмектесті.
Мамырдың соңында ауданда ауыз су тапшылығы сезініп, ТШО Құлсары қаласының тұрғындарына бөтелкедегі су жеткізуді ұйымдастырды. Аз уақыт ішінде ТШО Құлсарыға 24 мың литр су жеткізді.

- Біздің өтінішімізді қанағаттандырып, қауіпсіз бөтелкедегі таза сумен қамтамасыз еткені үшін тұрғындар атынан ТШО-ға үлкен алғысымызды білдіреміз. Бұған дейін де компания қолдан келген көмекті көрсетіп келген еді. Көпбалалы отбасыларды, қарттарды сумен қамтамасыз еттік, – дейді аудан тұрғыны Раиса Телеубаева.

Сондай-ақ ТШО жанар-жағар май құюшылары екі айдан астам уақыт Құлсарыда жұмыс істеп, қажетті техникаларды отынмен қамтамасыз етті. Осы уақыт аралығында 560 мың литр жанар-жағар май халық игіліне жұмсалды.

- Екі айдан астам уақыт тәулік бойы Құлсары қаласындағы техникаларды жанар-жағар маймен қамтамасыз еттік. Нәтижесінде техникалар бір сағатқа да тұрмай, жұмыстарын жалғастырып, Құлсарыны қайта қалпына келтіруге атсалысты. Біз осындай кезеңде аудан тұрғындарымен бірге болғанымызға қуаныштымыз, - дейді ТШО қызметкерлері Саламат Сарбалин мен Сәрсен Ерболов.

Бұл игі істер «Теңізшевройлдың» әрқашанда Жылыой ауданы тұрғындарымен бірге екендігінің жарқын мысалы. Осы көмектің нәтижесінде аудан қайтадан қалпына келіп, күнделікті бейбіт өмірге оралуына себеп болғандай.
Қайрат Арман

Байлығым болмаса да туа бітті,

Көңілім күмбірлеген күй ағытты.

Әкем де мұнайшы екен, мен туғанда

Болашақ мұнайшы деп қуаныпты.

Бұл жылыойлық ақын Амандық Сасаевтың өлеңі. Оны қаламгер ретінде жалғыз жылыойлықтар ғана емес, бүкіл Ембі мұнайшылары жақсы біледі. Ол қарт Ембінің қара шаңырағы - қазыналы өңірдің өсіп-өркендеуіне білектің күшімен ғана емес, жүректегі жыр-қаламының ұшымен де зор үлес қосқан азамат. Жас шағынан-ақ оның өлеңдерінде ембілік мұнайшылардың ерен еңбегі кеңінен көрініс тапты. Өйткені Аманшекең сол қазыналы қара алтынның қазанында өзі де бірге қайнап, өндіріс ошағында пісіп-жетілген жан.

Иә, расында да мұнайшылар жанұясында дүниеге келген Амандық Ашықбайұлы мектеп бітіре сала әкеден қалған кәсіпті жалғап әкетті. Ата-анасыз жетім өскен ол сонау 1961 жылы Құлсары мұнай кәсіпшілігінің бұрғылау бригадасында алғашқы еңбек жолын бастады. Сонда жүріп жетілген жігіт көп ұзамай жаңадан ашылған Прорва кәсіпшілігін көтеруге аттанды. Онда кен орнын алғашқы игеруші Мүтиғолла Маташевтің қарауында жұмыс жасап, шыңдалды. Бұрғышының көмекшісі ретінде еселі еңбек кеткен жас мұнайшы жаңа ұңғымалардың пайдалануға беруіне мұрындық болып, кен орнының кеңеюіне кеңінен үлес қосты.

Амандық Сасаев көп жылдар отбасымен Жылыойдың Мұнайлы поселкесінде тұрды. Онда осы елді мекен есімімен аталатын кен орны болған еді. Онда қарапайым жұмысшы ғана емес, цехтың кәсіподақ ұйымының жетекшісі қызметін қоса атқарып, басқарманың қоғамдық жұмысына да белсене араласты. Табиғат тарту еткен талантының арқасында мұнайшылар өмірін қаламмен жырлап, баянмен әнге қосып, басқарма атынан түрлі сайыстарға қатысып, өнер сахнасынан түспеді. Ақын ретінде Атырау аймағына танылып, республика Жазушылар Одағының жиналыстарына қатысты. Қай мінберге шықса да өзімен қызметтес қарапайым еңбеккерлердің ерен еңбегін өлең-сөзі арқылы жеткізе білді.

Ал ауылда - қарапайым жұмысшы, мұнай өндіру операторы болды. Ауа-райының жауын-шашынды, қарлы-боранына қарамастан, ауысымда жейтін азығын арқалап, үйінен шыққан ол 4-5 шақырым қашықтықтағы Мұнайлы кен орнына жаяу тартады. Сонда күні-түні качалкалармен сырласады. Сыр беріп, бұзыла бастаған ұңғыманың бөлшегін ауыстырады, тұрып қалғанын өз қолымен жөндейді. Сосын темір будканың ішіндегі пешке от жағып, жылынып алады да, сол жалынның жарығымен ақ параққа төгілтіп жыр жазады. Мұнайшы-ақын Амандық Сасаевтың көптеген жырлары осылай туды. Осы Мұнайлыдағы еңбек майданының алдыңғы шебінен көрінген ақын 1975 жылы Социалистік жарыстың жеңімпазы атанды.

Мұнайлы поселкесі жабылған соң ақын ағамыздың еңбек жолы Ақінгенде жалғасты. Бұл еліміздің егемендік алған кезеңі еді. Мұнда жағдай өзгерді. Жайлы жатақхана, жылы асханалар салынып, өндіріс басына жан бітті. Бұл дәуір ақын өлеңдеріне жаңа серпін берді. Енді жаңарған Ембінің жарқын болашағын жырлады. Сол шалқар шабыттан туған шығармалары «Сезім бұлағы» атты кітапқа айналып, баспадан басылып шықты. Осы Қосшағыл мұнай өндіру цехына қарасты кен орнында Амандық Сасаев құрметті зейнеткерлік демалысқа қалғанша тер төкті. Басқарма басшыларынан, қала берді акционерлік қоғам президентінен аз құрмет көрген жоқ.

Ембі мұнайының дамуына білегімен де, жүрегімен де зор еңбек сіңірген ардагер-мұнайшының 44 жылдық тәжірибесінен, әсіресе, жастардың алар тәлімі мол. Бар саналы ғибратты ғұмырын аймақтың қара алтын қайнарын тасытуға үлес қосқан Амандық Сасаев бүгінде 82 жаста. «Қазақстан мұнайына – 100 жыл», 120 жыл, «Ембімұнайгазға – 100 жыл», «Қосшағылға – 70 жыл», «Ембі ауданына – 90 жыл» секілді мерекелік медальдары мен Құрмет грамотасы, Алғысхаттар – ұзақ жылғы еңбегінің жемісі.

«Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» дегендей, өмірлік жары Шәмсиядан өрбіген ұлдары да әке жолын қуып, ата кәсіпті мықтап тұрып қолға алды. Тұңғышы Өтеген Сасаевтың мұнайшылық еңбек жолы Мұнайлыдан басталып, Қисымбай, Прорва кен орындарында жалғасты. Амандық ағаның орнын басқан ортаншы ұлы Ғалымбек Сасаев мұнай өндіру операторы ретінде Ақінген кен орнында еселі еңбек етіп келеді. Одан кейінгі Болат және Әлімбек Ашықбаевтар да - өзге компаниялардың бұрғылау, мұнай өндіру саласында. Бүгінде кешегі Сасаевтар отбасы – бүгінде Жылыойдағы үлкен мұнайшылар әулетіне айналды.

Зейнеткерлікке қалса да ардагер-мұнайшы қоғамдық жұмыстан қол үзген жоқ. «Ембімұнайгаз» АҚ мен «Жылыой мұнай-газ» мұнай-газ өндіру басқармасы ұйымдастырған іс-шаралардан қалып көрген емес. Айталық Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арналған «Әнім-саған, туған елім Тәуелсіз» атты «Ембімұнайгаз» АҚ ардагерлер көркемөнерпаздар фестиваль-байқауында керемет өнер көрсетіп, ІІ орынды жеңіп алып, лауреат атануы – соның айғағы.

Жасы сексеннің екеуінен асса да, шабыты шау тартпаған ақын, ардагер-мұнайшы Амандық Сасаев кейде баянын сызылта тартып, әсем әнге салады. Сондай сәтте көңілінің көгі өз көкжиегіне сыймай, сонау жылдары өзі талмай кезген сағымды сары даласын аңсап, сағыныш сазын тербетеді.
ЕРБОЛ ҚОШАҚАНОВ #ембімұнайгазбайқау #эмбамунайгазконкурс

#Ембібейнесі

#ЛицаЭмбы

#Ембідамуы #Эмбамунайгазсозидание

Атырауға жұмыс сапары барысында ҚР Экология және табиғи ресурстар вице-министрі Мансур Ошурбаев «АМӨЗ» ЖШС-ге келді. Делегация құрамында Экология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті төрағасының орынбасары Әлібек Бекмұхаметов, Экология және табиғи ресурстар министрлігінің Қалдықтарды басқару департаменті директорының орынбасары Руслан Төкенов, Атырау облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы басшысы Нұрлан Жантоқов, Атырау облысы бойынша экология департаменті басшысының м.а Ерболат Есенов, сондай-ақ облыстық мәслихаттың экология жөніндегі комиссиясының төрағасы Арман Хайруллин болды.

Олар алдымен өндіріс алаңына барып, каталитикалық риформинг қондырғысының мұржасында қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін (МАЖ) іске қосу барысымен танысты. Әрі қарай зауыт өкілдерімен өткен жиналыста вице-министрге мұнай коксын қыздыру, Paramax технологиялық қондырғылары мен жылу және электр энергиясы өндірісінде МАЖ жүйесінің нақты уақыт тәртібінде сынақтық режимде жұмыс жасау барысы таныстырылды.

Бұдан кейін зауыт мамандары қонақтарға АМӨЗ-де жүзеге асырылып жатқан басқа да экологиялық іс-шаралар, атап айтқанда Tazalyq жобасының нәтижелері, резервуарларды понтондармен жабдықтау жұмыстары, сонымен қатар ағынды суларды қосымша тазарту және шикі су дайындау кешенді қондырғысын салу жөніндегі жоспарлар туралы айтты.

Кездесу барысында зауыттан шығатын ағынды суларды Атырау қаласының кәріздік тазарту станциясына жіберуге рұқсат алу мәселелсі де талқыланды.

Іс-шара соңында Мансур Ошурбаев жобаларды жүзеге асыруда Экология министрлігі мен зауыттың бірлескен жұмысының маңыздылығын атап өтіп, түйткілді мәселелерді шешуде көмек көрсетуге дайын екенін жеткізді.

Атырау мұнай өңдеу зауытында жабық типтегі ағынды суларды механикалық тазарту қондырғыларын реконструкциялау жобасы мәресіне жетті. Мамыр айының соңында кешен толық қуатына шықты. Реконструкция нәтижесінде тазарту жүйесінің қуаты екі есе артып, сағатына 1 000 текше метрге жетеді, ал мұнай шламын өңдеу көлемі айына орта есеппен 12 000 текше метрді құрайды деп күтілуде.
Жаңартылған қондырғыларды іске қосу тазарту тиімділігін арттырып, әрі қарай биологиялық тазарту қондырғысына жіберілетін ағынды судың құрамындағы мұнай өнімдері мен қалқымалы заттардың мөлшерін шекті рұқсат етілген төгінділер нормативтеріне (ШРТ) сәйкестендіруге мүмкіндік береді.

Жаңа кешенде ағынды суларды сапалы тазартуды қамтамасыз етіп, зиянды заттардың атмосфераға таралуын барынша азайтуға көмектесетін заманауи технологиялық процестер мен жабық типтегі жабдықтар енгізілді. Еске салайық, механикалық тазарту қондырғыларын реконструкциялау жұмыстары Еуропалық қайта құру және даму банкі (ЕҚДБ) қаржыландыратын Tazalyq экологиялық жобасы аясында іске асырылды.

Атырау өңіріндегі су тасқыны қаупі әлі сейіле қойған жоқ. Сондықтан осы өңірдегі ірі кәсіпорындар Атырау облыстық төтенше жағдай жөніндегі жедел штабымен тікелей байланыс орнатып, жағдайдың ушығуына жол бермеу үшін жұмыла атсалысып жатыр.

Аталған штабтың ресми ақпаратына сәйкес, Атырау қаласы маңындағы су тасқыны қаупі төніп тұрған аймаққа 350 техника тартылды. Бұл істен Каспий құбыр консорциумы да шет қалмай, осы уақытқа дейін 40-тан аса техникасын Жайық өзенінің жағасына бөгет салу жұмыстарына қосты. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дегендей, көптің күшімен қала маңында 250,7 километрді құрайтын бөгет салынды.

КҚК компаниясы осыдан бір ай бұрын Атырау облысы Алмалы ауылдық округінің Береке ауылы маңында өздеріне бөлінген №27 және №28 учаскелерде жаңа қорғаныш бөгетін салып бітірді. Компания өкілдері атап өткеніндей, олар бұл бөгетті салуға 7 сәуірде кіріскен.

– Су ұстайтын жалдардың биіктігі 3,5-4 метрге, іргесінің ені 10-12 метрге жетеді. Жағалауды нығайту жұмыстарына 40-тан аса техника тартылды, оларға консорциум өкілдері де, серіктестеріміз де қатысты, – деді «КҚК» АҚ құрылыс бөлімінің басшысы Ерлан Дабысов.

Бөгеттің ұзындығы үш километрге жуық. Мұны орналастыру үшін карьерден 110 мың текше метр топырақ әкелінді, шамамен 15 мың шаршы метр геотекстиль төселді. Геотекстиль төсеу және топырақ қаптау жұмыстарына компания серіктестерінің адамдары, мерзімді әскери қызмет сарбаздары, ТЖ өкілдері мен еріктілер, сондай-ақ жергілікті волонтерлер (ауыл тұрғындары) көмектесті.

– Жайық жағалауына жақын орналасқан Береке ауылын қорғау үшін жалпы ұзындығы 10,4 километр болатын бөгет тұрғызу қажет болды. Қазіргі уақытта ойластырған іс толық орындалды. Бұған жергілікті компаниялар айтарлықтай үлес қосты, – дейді Алмалы ауылдық округінің әкімі Гүлшат Аухадиева.

– Әсіресе, «Каспий құбыр консорциумы» акционерлік қоғамы үлкен қолдау көрсетті. Қаншама техникасын әкелді. Қалай десек те, үш километр әжептәуір қашықтық. Олар осы жұмысты тақыр жерден бастап, аяғына дейін жеткізді.

Гүлшат Аухадиеваның айтуынша, 1993-1995 жылдары бұл жерлерде су өз деңгейінен жоғары көтерілген. Кейін жеке тұрғын үй құрылысына жер телімдері бөлініп, үй құрылыстары қарқынды жүргендіктен, жал-бөгеттің көп бөлігі ауыл ішінде қалып қойды. Сөйтіп, елді мекен суға қарсы қорғанышсыз қалды. Бірақ қазір жаңа бөгет пайда болды. Ауылдық округ әкімдігі кәсіпорындардың атсалысуымен тұрғызған су ұстайтын жал-бөгеттерді болашақта өз қарауына алып, жағдайын қадағалауды жоспарлап отыр.

Атырау мұнай өңдеу зауытында Tazalyq жобасы аясында ағынды суларды механикалық тазарту қондырғыларын реконструкциялау жұмыстары аяқталып келеді. Реконструкция нәтижесінде тазарту қуаты екі есе артып, сағатына 1 000 текше метрге жетеді, ал мұнай шламын өңдеу көлемі айына орта есеппен 12 000 текше метрді құрайды деп күтілуде. 2023 жылдың қорытындысы бойынша кәсіпорында ағынды суларды мұнай өнімдерінен тазарту тиімділігі 83%-ға жетті.
Тазартылған судың бір бөлігі зауыттың өндірістік қажеттілігіне жұмсалып, нәтижесінде Жайық (Урал) өзенінің суын пайдалану көлемі 9 %-ға азаймақ. Бұдан бөлек, Tazalyq жобасы аясында АМӨЗ булану алаңдарын рекультивациялау жұмыстарын да іске асыруда. Механикалық тазарту қондырғыларын реконструкциялау және ағынды сулар сапасының артуы нәтижесінде аталған алаңдарындағы экологиялық жағдай айтарлықтай жақсарды. Мұнда түрлі тіршілік иелері мекендейді. Құстардың бірнеше түрі, соның ішінде Қызыл кітапқа енген аққулар мен қоқиқаздар ұя салуға ұшып келеді.

Сонымен қатар су ресурстарын үнемді пайдалану мақсатында АМӨЗ ағынды суларды қосымша тазарту қондырғысын салуды жоспарлауда. Жобаны іске асыру Жайық өзенінен су алу көлемін жылына 5 млн.текше метрге дейін азайтуға, ағынды суларды қайта пайдаланып, ағызу көлемін 70%-ға дейін төмендетуге, ал үстерлеме су сапасын нормаландырылған көрсеткіштерге жеткізуге мүмкіндік береді. Қазір кәсіпорын өзеннен жылына шамамен 8 млн.текше метр су алады.