Өзекті
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 40
Ондаған жылдан бері Майкөмген тұрғындарының басты мәселесіне айналған «термиттерден» құтылудың амалы әлі күнге табылмай келеді. Ел арасында «аққұмырсқа», «алдатөмпек» деп аталып кеткен, шөп-шөңгеден бастап ағашқа дейін кеміретін бұл зиянкестер ауыл халқының басты бас ауруына айналғалы қашан?! Бүгінде олар ауданнан шалғай жатқан шағын ауылдан бөлек, Майкөмген мен Құлсары аралығындағы далалық алқапқа да таралып барады. Бірте-бірте көбейіп, аудан орталығына қарай беттеп келе жатқаны да алаңдатады. Сазды топырақта мекендеп, ылғалды ыңғайлы көретін жәндіктер ауыл тұрғындарының айтуынша ірі қара, мал жайына тиіспейді. Адамға да зияны жоқ. Десек те, әр үйдің табалдырығын тоздырып, төбесін ортасына түсіріп, мал қорасын шетінен жеп жатырған көрінеді. Өкінішке қарай, өзекті мәселені ауылдың жанашырлары жоғарғы жаққа қанша айтса да, «жабулы қазан жабулы күйінде» қалып тұр.
Иә, айтқандай, тұрғындардың жанайқайы бекер болмады. «Мың рет естігенше, бір рет көр» дегендей, «термитті» көрмекке арнайылап алыстағы ауылға бардық. Алдымыздан күтіп алған Майкөмген тұрғыны Інжу Ермекбаева өзінің анасының үйіне жол бастап барып, бізге баспананың бүгінгі жағдайымен таныстырды. Табалдырықтан аттай сала үйдің кіреберісінің төбесі жоқ екенін байқадық. Сөйтсек, барлық бөлменің де төбежабындысының қабатын жәндіктер жеп, үй иелерін жарықсыз қа лдырған екен. Қуықтай бір бөлмеде ғана күнелтіп, термиттің кесірінен тіршілігін жасай алмай жүрген анасы мен баласы аққұмырсқалардан құтылу үшін қолдан келгеннің бәрін жасаса керек. Бұл мәселе жөнінде ауыл тұрғыны Інжу Ермекбаева толығырақ түсіндіріп, сөзін бастады.
-Мына баспана өзімнің туған інім Телман деген жігіттің үйі. Анамыз екеуі тұрады бұл үйде. 2022 жылы анам мен бауырымды ауылдың орталығына көшіру мақсатында осы үйді сатып алып бердім. Саудаласу барысында «жерінде алдатөмпек бар» дегенді естідік. Бірақ тап мынадай жағдайға жетеді деп ойламадық, шыны керек. Үйді аларда бұл жарқырап тұрған пәтер болды, оның үстіне баспананың бұрынғы иелері бұл жәндіктің аулада барын, бірақ уақытылы тазалап отырса кететінін айтып, ескертті. Сөйтіп арада 2 жыл уақыт өткеннен кейін, яғни, 2024-тің күзінде үйдегілер қоңырау шалды. «Ойбай, Інжу, төбеміз құлап жатыр» деген анамның жанайқайынан шошып кеттім. Асыға басып, інімнің шаңырағына жетіп келсем, төбені сол «алдатөмпектер» ортасына түсірген болып шықты. Алдымен, бір бөлменің төбесі құлады, кейін екіншісі, кейіннен бәрі құлады. Біздің игеруге мүмкіндігіміз болмай кетті. Біз бұл жәндіктен құтылудың түрлі амалын іздестірдік. Ағайын-тумамыздан «Бейнеуде термитке қарсы шөп-дәрі бар екен, соны үйдің әр жеріне қойса, жәндіктер соны жеп, өледі екен» дегенді естіп 90 000 теңгеге 18-ін алып, баспананың әр бұрышына орналастырдық. Нәтижесі, міне, көріп тұрғаныңыздай, түк те көмектеспеді,-дейді ашынып.
– «Термиттерді» ас үйде қолданылатын сірке қышқылымен де көзін құртуға болатынын естідік. Бірақ бүтін бір үй мен оның ауласындағы жәндікті кетіру үшін қанша литр сірке қышқылы қажет болары белгісіз. Сайып келгенде, ол қалтаға салмақ салары анық. Баспана иесі Телман Ермекбаев әкімдіктен үйді қайта жөндеуді де, жеке бас шаруасына көмектесуді де сұрамайтынын жеткізді. Ол тек бүтін ауылдың мазасын қашырған түймедей жәндіктің көзін біржолата құртудың амалын тапса дейді. Ауыл үлкендерінің сөзінше, уақ жәндіктер Маңғыстау облысының Боранқұл ауылынан келген. «Ондағы тұрғындар үйді түгелдей бетон тастан салып жатыр» дейді олар. Құрылыстың мұндай түрі Майкөмген ауылында да бастау алып, баспанасын бетон тастан тұрғызғандар бар болып шықты.
Бір күнде 30 мыңға дейін жұмыртқалайтын «аққұмырсқалар» жөнінде ауыл әкімі Нұржарық Сауытов та өз ойын білдірді. «Бұған ғылыми зерттеу керек деп ойлаймын» деп сөзін бастаған ол:
-Бұл енді табиғаттың заңдылығы. Көзі көрмегенмен, титтей болғанымен тез көбейеді. Ауылымызда бұрыннан бар. Әр үй өзінің қолынан келгенінше дәрі-дәрмегін сеуіп, улап жатыр. Мен бұл мәселе төңірегінде аудандағы, облыстағы осы салада жұмыс жасайтын мамандармен сөйлестім. Олар тек дезинфекция жасайтынын, бірақ ол толықтай жәндіктерді кетірмейтінін жеткізді. Енді бұл мәселемен ғылыми-зерттеу институттары айналыспаса, біздің қолымыздан келетін шара жоқ. Әрине, жәндіктерді көбейтпеудің ама лын қарастыруымыз қажет. Бірақ қолдан келер амал аз. Мен тек әлеуметтік желіге жариялап, бізде осындай мәселе барын таратып жүрмін,- дейді Майкөмген ауылдық округінің әкімі Нұржарық Сауытов.
Ал Майкөмген ауылынан сайланған аудандық мәслихат депутаты Әлібек Амандықов Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментіне осы мәселе негізінде депутаттық ұсынысын жолдағанын айтып, хабарын күтіп жүргендігін жеткізді. Иә, бұл жыл сайын қайталанатын мәселе болса да әзірге шешімін таппай келеді. Бүгінде «аққұмырсқалар» Майкөмгенге Маңғыстау облысының Боранқұл ауылынан «қоныс аударып», аудан орталығы Құлсары қаласына қарай беттеп келеді. Оны күн өткен сайын көбейіп бара жатқан Майкөмген-Құлсары тас жолының екі жағындағы төмпешіктерден байқауға болады. Табиғат-ананың тынысын тарылтып, тұрғынның тыныштығын бұзып, айдың-күннің аманында ағайынның шаңырағын ортасына түсірген бұл ахуалға қазірден бастап шындап көңіл бөлмесе, ертеңіне бармақ тістеп қаларымыз хақ. Сондықтан тез таралатын «термиттер» мәселесін мемлекеттік деңгейде көтеріп, күрделеніп кетпеуіне күш салуымыз қажет-ау!
Диана ІЗБАСАРҚЫЗЫ
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 83
Жасыратыны жоқ, елімізде жастар арасындағы ұсақ құқық бұзушылық пен тәртіпке бағынбау деректері артып келеді. Бір қарағанда, аса ауыр емес болып көрінгенімен, алдын алмасақ арты келешекте үлкен қылмысқа ұласып кетпесіне кім кепіл?! Бұл тұста бесіктен бастау алатын тәрбиенің өзегі бос болса, ертеңгі ересек өмірдің іргетасы әлсіз боларын ұмытпаған жөн.
«Қырық үйден тыйым» болмаса...
Бүгінде өңірдегі осы жасөспірімдер мәселесі төңірегінде аудандық әкімдік жанындағы кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия мүшелері жиі бас қатырып, өз отырысының күн тәртібіне енгізіп, талқылап жүр. Десек те, мектеп жасындағы ұл-қыздардың сана-сезімінен бе, иә тәрбиесінен, иә өз ортасының әсерінен бе, бұл тақырыпқа әлі де нүкте қойылмай келеді. Оған жуырда өткен осы комиссия мүшелерінің кезекті отырысы дәлел.
Аудандық әкімдіктің мәжіліс залында өткен жиынның алғашқы мәселесі кәмелет жасқа толмаған қос қыздың оқиғасымен басталды. Аудандық полиция бөлімінің мәліметіне сүйенсек, тәртіп сақшыларына учаскелік дәрігер хабарласып, қыздардың бірі дене жарақатымен емханаға қаралып жатқандығын жеткізген.
Сөйтсек, оқиға былай болған. Қаладағы білім ордасының бірінде оқитын 10 «б» сынып оқушысы 10 «ә»-дағы құрбысын көруге барып, артқы партаның біріне жайғасады. Ұстаздарының айтуынша, бұл қоңырау уақыты болса керек. Өзге сабақ бөлмесіне кіріп келген оны сол сыныптың оқушысы байқап, есікті қағып кірмегені үшін шығуын талап етеді. Ал 10 «б» сыныптың қызы оның сөзіне мән бермей, балағат сөзбен жауап қатқан. Түсініспеушілік осы жерден туындады. Өзіне қарата айтылған балағат сөзді естіген қыз көрші сыныптан келген «қонақтың» жанына барып, ашулы күйде оның екі қолы мен білегін тырнап алған. Нәтижесінде жәбір алған оқушы аудандық орталық аурухана дәрігерлерінің көмегіне жүгініп, ашық дене жарақатымен емделеді. Дене жарақатын салған 10 «ә» сыныбында оқитын жасөспірімнің ата-анасына қатысты құжаттар жинақталып, әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамында болуына байланысты әкімшілік хаттама толтырылып, айыппұл төлеуге әкеп соқтырған.
Сынып жетекшісінің сөзінен кейін білгеніміздей, қыздар арасындағы мұндай ұрыс-керіс жиі орын алатын көрінеді. Ол «Шудың басында көбіне 10 «б» сыныбының оқушысы тұрады» дейді. Қоңырау уақытында өз бөлмесінде отырмай, өзге сыныптарды кезіп жүретін оқушы қыз тыныш жүрмей, үнемі ұрысып, лас сөздермен өзі қатарлы құрбысының намысына тиеді екен.
Осы оқиғадан кейін екі қыздың да анасы бір-бірінің үстінен арызданып, мәселені одан әрі ушықтырған. Осылайша оқушылар арасындағы түсініспеушіліктің арты аудандық кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия отырысының талқылауына дейін жеткен.
Комиссия мүшелерінің алдына келген қос қыз жасаған іс-әрекетіне ұяла ма десек, керісінше, өз-өздерін ақтап әлекке түсті. Сөз таласына аналары да қосылып, үлкен жиналыс үстінде өз балаларын жақтап жарыса түсті. Тіпті, ересек адам бола тұра, комиссия мүшелерімен сөз таластырғаны орынсыз болды. «Түймедейді түйедей қылып», ақыры іс насырға шауып, соңында 10 «б» сынып оқушысының отбасы «Жайсыз жанұя» ретінде аудандық полиция бөлімінің есебіне алынды. Оның үстіне ҚР ӘҚБтК-нің 127-бабымен: «Ата-аналардың немесе басқа да заңды өкілдердің кәмелетке толмаған балаларды тәрбиелеу және оларға білім беру, олардың құқықтарын және мүдделерін қорғау жөніндегі міндеттерді, қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ оларға күтім жасау және оларды күтіп-бағу жөніндегі шараларды орындамағаны» үшін айыппұл төлеуге мәжбүр болды.
Жиені үшін шырылдаған әже
Күн тәртібіндегі келесі мәселе аудандағы көп қабатты пәтерлердің бірінде тұратын 2 баланың анасына қатысты болды. Орыс ұлтты келіншектің ішкілікке салынып, перзенттеріне бас-көз бола алмай жүргендігін аудандық полиция бөлімінің қызметкерлері бақылап жүр еді. Ақыры мәселенің мән-жайын комиссия отырысында шешуді дұрыс санаған. 1992 жылғы келіншектің анасының айтуынша, ол өз қызын осыдан бірнеше жыл бұрын Ресейге фельдшер мамандығында білім алу үшін оқуға жіберген. Білікті мамандардан дәріс алуға кеткен бойжеткен сол жылдары орыс азаматымен танысып, ақыры жүкті болып қалады. Кейіннен іштегі сәбиін өмірге әкелу үшін Құлсарыға қайтып келіп, тұрғылықты мекен-жайында тұңғышын қолына алады. Арада жылдар өткеннен кейін анасы оны қайтадан «білімін жалғастырсын» деген ниетпен Ақтау қаласындағы медицина колледжіне оқуға түсіреді. Ол жақта Корея елінің азаматымен танысып, екінші баласына жүкті болады. Кейін Қарағанды қаласына барып жолдасымен некеге отырып, сол жерде дүниеге тағы да сәби әкеледі.
Алайда қос перзентінің тәрбиесіне көңіл бөлудің орнына, жолдасымен қосылып жарыса ішімдік ішкен ол күнәлі іске құмар болып алады. Оны естіген Құлсарыдағы анасы 2024 жылы қызы мен оның бір ұл, бір қызын өз үйіне көшіріп әкеледі. Бірақ, ащы суға деген құмарлық қала мен баспана ауыстырса да басылмайды, күнделікті жаман әдетін Құлсарыға келіп те жалғастырады.
Аудан әкімі жанындағы кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия төрағасы, аудан әкімінің орынбасары Гүлнафис Айшуақованың алдына қызы мен екі жиенін ертіп келген алпысты алқымдаған ана бұл істің арты жақсылыққа апармайтынын білсе де, жиын басында бірден қызына соңғы рет кешірім беруін сұрады. Ал өңірдің полиция сақшылары қызының өзгермейтінін айтып, екі перзентін балалар үйіне өткізуді талап етті.
Осы тұста әңгімеге бастауыш сынып оқушыларының мұғалімдері де араласты. Ұстаздардың сөзіне сүйенсек, апалы-інілі қос бауыр сабақты жақсы оқып, білім ордасында өздерін өте салмақты ұстайтын көрінеді. «Жүріс-тұрыстары да ұқыпты, киген киімі де бүтін әрі тап-таза» дейді олар. Бұның бәрі жиендерінің тәрбиесін өз қолына алған нағашы әжесінің қамқорлығы болса керек. Вахталық қызметте жасайтын ол жұмысқа кеткен уақытында немерелері үшін алаңдайтынын жасырмады. Себебі қызы ішімдіктің соңына түсіп, кейде үйдің тыныштығын бұзады екен. Десе де, олардың балалар үйіне бармауы үшін өзінің қолынан келгеннің барлығын жасайтынын жеткізіп, керек десе жұмыстан шығып, тек үйде отыратындығын айтып өтінді. Қазақ тілінде сайрап тұрған орыс әжейдің әр сөзінен немереге деген жылулық есіп тұрды, тіпті, бойынан қазақ әжелерінің даналығына тән болмысты да байқауға болатын. Әңгіме арасында комиссия мүшелері кішкентай жиендеріне: «Әжелеріңді жақсы көресіңдер ме?» деген сауал қойды. Олар «Әрине!» деген жауап беріп, әжелерін құшақтай алды.
Комиссия төрағасы Гүлнафис Айшуақова маскүнем келіншектен ішімдіктен алыстамаса, балаларынан айырылатынын ескертіп, оған белгілі уақыт төңірегінде емге баруын ұсынды. Ал оған келіншек келісетінін айтты. Ал білімге құштар балалардың тағдыры талқыға түскен комиссиямен арада жасалған келісім нәтижесінде екі баланың нағашы әжесі жұмыстан шығып, немере тәрбиесімен тұрақты айналысатын болды. Ал аналары жақын күндері ішімдікке қарсы ем алу курстарын бастайды. Бұл шешім комиссия мүшелерін қуантқаны рас. Себебі бейкүнә балалардың мөлдіреген жанарынан олардың ана мейірімі мен әже жанының жылуынан жырақтап, балдәурен шағын балалар үйінің қабырғасында өткізгісі келмейтінін аңғардық.
Түнгі жортуыл
Кәмелет жасқа толмаған төрт жасөспірімнің мына бір оқиғасы наурыз айының басында болған. Ата-анасының жеке шаруаларымен Атырауға кетіп қалғанын пайдаланған 2009 жылғы мектеп оқушысы өзінің үш досына хабарласып, үйіне қонуға шақырады. Ұсынысы аяқсыз қалмай, кешқұрым 2008, 2009, 2010 жылғы достар бас қосады. «Әй дейтін әже, қой дейтін қожасы» болмаған төртеу түнгі сағат 04:30 – да үйіне қонған досының «идеясымен» үй иесінің «Лада приора» маркалы көлігін айдап кетеді де, орталық көшеден бір-ақ шығады. Көлік өз әкесінің мүлкі болған соң, темір тұлпардың тізгінін үй иесі – жасөспірімнің өзі ұстайды. «Ғанибет» дүкеніне бағыт алған бойда аудандық полиция бөлімінің патрульдік полиция ротасының қызметкерлеріне кезігеді. Қала халқы шырт ұйқыда жатқанда тәртіп сақшылары көше кезіп жүрген мектеп оқушыларына мән бермей қоймағаны анық. Нәтижесінде жүргізуші куәлігі жоқ, оның үстіне кәмелеттік жасқа жетпеген достар аудандық полиция бөлімінің ғимаратынан бір шыққан. Болған жайт жасөспірімдердің ата-аналарының құлағына жетіп, көлік тізгіндеген мектеп оқушысының әкесіне ҚР ӘҚБтК-нің 127-бабы, 3-бөлігімен ата-ана ретінде «кәмелетке толмаған баласын оқыту, тәрбиелеу жөніндегі міндеттерін орындамағаны» үшін әкімшілік хаттама толтырылып, әкімшілік іс Атырау қаласындағы кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі мамандандырылған сотына жолданды.
Полиция қызметкерлері жиынға түн жорытқан төрт жасөспірім мен олардың ата-аналарын кіргізді. Өткен оқиғаны өз ауыздарымен әңгімелеп берген олар мұндай теріс әрекетті енді қайтып жасамайтынын айтып, кешірім сұрады. «Көлікті алғаш рет жүргізіп тұрсың ба?» деген сұрағына көлік тізгіндеген бала «Иә» деп жауап берді. Десе де, оған комиссия мүшелері сеніңкіремеді. Өйткені оның жеңіл автокөлікті емін-еркін жүргізіп, еш қорықпастан қала орталығына шығып кетуі себеп еді. Ал әкесі көлік кілтін ұмытып кеткенін айтады.
Комиссия мүшелерінің шешіміне сәйкес қатарлас достардың ата-аналарына айыппұл салынып, төртеуі де мектепішілік бақылауға алынатын болды.
Сабақтан қашқан он бес оқушы
Полиция бөліміне хабарласқан мектеп мұғалімдері бір күнде 15 қыз баланың бірдей мектепке келмей, сабақтан белгісіз себеппен қалғандығын айтып шағымданады. Іс бірден тергеуге алынып, полицейлердің жылдам әрекет етуінің нәтижесінде сыныптас қыздардың бірінің туған күні екендігі анықталады да, мектепке келмеген оқушылар туған күн иесінің үйінен табылады.
Оқиға күні түскі ауысымда жүрген мұғалімнің бірі өзі дәріс беретін сыныпта қыз балалардың түгелдей жоқ екендігін байқаған. Оны дереу мектеп директорының тәрбие жөніндегі орынбасарына айтып, қосымша полиция бөліміне де хабарлаған. Істі анықтай келе, қыздардың тең жартысы ата-аналары арқылы сынып жетекшісінен отбасылық жағдайына байланысты сұранғаны белгілі болды. Ал қалған жартысы түскі сабақ басталар уақытқа бірнеше сағат қалғанда аяқасты «тісім ауырып қалды», «ішім түйіліп тұр» деп сылтауратып келмей қалған екен. Сөйтсек, олардың алдын ала құрған жоспары болып шыққан.
Сабақтан түрлі сылтау айтып, бір күнде бірге қалған қыздардың қылығы көп ұзамай аудан әкімі жанындағы кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссия отырысына жолданды. Оған полиция қызметкерлерінің шақыртуымен бір топ қыз бала мен олардың аналары да кірді.
Қыздары үшін жалған сөйлеп, өтірігі шығып қалған аналар ұяттан кірерге тесік таба алмай, қателік жасағанын сөз басында бірден мойындады. Туған күн иесі - 12 жасқа толып жатқан мектеп оқушысының анасы сөздің басын ашып, қызына мерекелік дастарханды сенбі немесе жексенбі жасауын өтінген екен. Бірақ анасының өтінішін орындамаған «бойжеткен» сабақ уақытында туған күніне арналған дастарханын жайып, өзімен бірге басқа да оқушылардың комиссия мүшелерінің алдына келуіне себепкер болды. Олардың туған күнде отырғанын мұғалімдер мектепте қалған сыныптастары арқылы білсе керек. Бірден үйіне жол бастаған екі-үш мұғалім қыздардың отырған жерін анықтап, бас сала кіріп барады. Алаңсыз туған күнін тойлап жатқан сыныптастарды сол бойда білім ордасындағы мектеп директорының кабинетінен бір-ақ шығарған. Артынша полиция қызметкерлері келіп, іс осылайша насырға шабады.
Иә, аудандық кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияның негізгі мақсаты - осындай оқиғаға қатысы бар, ұсақ болса да құқық бұзған жасөспірімдерді қайта тәртіпке салып, ескерту, сондай-ақ мұндай жағдайдың кері қайталанбауын қадағалау. Сол себепті болар, полиция қызметкерінің ата-аналарды «Жайсыз жанұя» ретінде бөлім есебіне алу туралы ұсынысы қаралмай, айыппұл төлетумен ғана шектелді. Сөйтіп 5-сынып оқушылары енді мұғалімдердің қатаң бақылауында болатын болды.
Иә, бесіктен берілмеген тәлім мен мектептен түзелмеген мінез ертең қоғамға қауіп, ұлтқа салмақ салуы әбден мүмкін. Сондықтан кәмелет жасқа толмаған мектеп оқушылары мен жастардың тура жолдан тайқып кетпеуі үшін комиссия мүшелері мен ұстаздар, сондай-ақ ата-аналар «бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып» бірлесіп жұмыс істеп келеді. Өйткені, баланың әр тентектігіне – тыйым, әр сөзіне – назар, әр арманына қолдау қажет. Сонда ғана біз «балалықпен жасалған» әрекеттің арты өкінішке емес, өмірлік сабаққа айналғанын көреміз. Бұл ретте мектеп партасындағы бүгінгі жасөспірім ертеңгі мемлекет тұтқасын ұстар азаматқа айналарын ұмытпауымыз керек.
Д.ІЗБАСАРҚЫЗЫ
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 148
Биылғы жылды Мемлекет басшысы «Жұмысшы мамандықтар жылы» деп жариялауы тегін емес. Өйткені, «алма піс, аузыма түс» деп Үкіметке алақан жайғаннан гөрі екі қолымен көп іс тындыруды жөн санаған жандар арамызда аз емес. Ендеше, солардың абыройын асқақтатып, беделін биіктету арқылы азаматтарға қарапайым еңбектің құндылығын дәріптеу маңызды. Міне, Президент Қасым-Жомарт Кемелұлының да көздегені осы болса керек. Сондықтан, біз бүгін өзіміздің Атырауда дәретхана қағазын шығарып жүрген Артур Әбілқайыровтың еңбегін елге етене таныстырғанды құп көріп отырмыз, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
Жұмысшы мамандығының маңызы зор
Дәретхана қағазын жасаудың қыр-сырын жақырынақ білу үшін қаладағы «Химпоселок» аталып кеткен ықшамауданнан орын тепкен өндіріс цехына жол тарттық...
Артурдың айтуынша, мұндай кәсіпті ол табыс табу мақсатында емес, отандық өндірісті дамыту үшін қолға алған.
«Президенттің жұмысшы мамандықтарына зор маңыз беріп отырғаны – қуантарлық жайт. Себебі, қазір көп адам, әсіресе, жастар жағы жеңіл жұмыс жасағанды жақсы көреді. Ондай жағдайда кім елімізде өндіріспен айналысады? Бұлай жалғаса берсе, біз әбден импортқа иек артып аламыз ғой. Атыраудың да мұнайы мәңгілік емес, ол да бір күні сарқылады. Сонда болашаққа не қалдырамыз? Міне, сондықтан да мен қанша қиын болса да отандық өнімді өрістетуге бар күшімді салып жатырмын. Бірақ, бір адамның қолынан не келеді? Яғни, біз өзімізде жасалып жатқан заттарды ең алдымен өзіміз қолдануымыз керек. Шүкір, отандық өнімге жанашырлық білдіріп, Атырауда жасалған дәретхана қағазын пайдаланып жүргендер баршылық. Бірақ, көп емес. Өйткені, мен шығарып отырған өнім өте сапалы болғандықтан, бағасы да соған сәйкес. Сондықтан көбісі құны төмен ресейлік немесе қытайлық қағазды сатып алып жатады. Қалай болғанда да, қос бүйірден қымбатшылық қысқан заманда халық сапаға емес, қалтаға қарап көсілуде. Жалпы, дәретхана қағазы тұрмысқа қажетті зат болып табылады. Оны алыстан арбаламай-ақ өзімізде де өндіруге болады. Мен осы бастаманы өзімнің туған жерімде жүзеге асыруды жөн көрдім» дейді ол.
Расымен де, кейіпкер сөзінің жаны бар. Қазір кәсіпкерлердің көбісі дайын өнімді саудалаудан әрі аспайды. Алақандай Атыраудың өзінде әр аялдама сайын дәріхана, стоматология кабинеті мен тез тағам дайындайтын дүңгіршік кездеседі. Ал, өндіріс орындары қайда? Тіпті, бұрын көше бойында тізіліп тұратын етік жөндейтін орындардың өзін қазір зорға іздеп табамыз. Осындайда, Артурдың мемлекеттен еш көмек күтпестен және шикізаттың тапшылығына қарамастан отандық кәсіпті дөңгелетіп отырғанына қайран қалмасқа болмайды.
Инженер-механиктен басталған жол
Артур Атырау политехникалық институтын инженер-механик мамандығы бойынша тәмамдаған. 2003-2009 жылдары «Эмбамұнайқайрат» мекемесінде қауіпсіздік техникасының маманы, кейін цех басшысы болып жұмыс жасаған. Сөйтіп жүргенде аталған компания банкроттыққа ұшыраған. Осылайша, ол жеке кәсіп ашуға бел буған. Бағына орай, ол кезде ата-анасының жеке азық-түлік дүкені болған екен. Біраздан соң кейіпкеріміз Химпоселоктан жер алып, бизнеске бет бұрады...
- 2010 жылы азық-түлік дүкенін салдық. Бұрын бұл жерде «Салтанат» деген дүкен болыпты. Ендеше, жаңа дүкенге де жергілікті жұрт үйреніп қалған атауды қоя салдым. Екінші кәсіп ретінде көлік жуу орталығын ашқым келіп жүрді. Бірақ, уақыт өте келе оған сұраныс төмендеп кетті. Ал, шығыны – шаш-етектен. Бұл шамамен 2015-жылдар болатын. Осылай жүргенде ойыма жақсы бір идея келді: ешқашан сұраныстан түспейтін дәретхана қағазын неге шығармасқа? Алайда, оны іске асыру үшін көп қаражат керек болды. Амалсыз, астымдағы «Тойота Хайлюкс» маркалы темір тұлпарымды сатып, оның ақшасын өндіріске қажетті құрал-жабдыққа жұмсамақ болдым, - дейді ол.
Оның алдында екі таңдау тұрды: дайын қағазды кесіп, қаптайтын станок немесе дәретхана қағазын толығымен жасап шығаратын құрылғы алу. Шетелден шикізат алып Қазақстанда құрастырған көлікті отандық деуге келмейді ғой. Ендеше, бұл жерде де солай. Сондықтан Артур екінші жолды таңдады. Яғни, толыққанды өнімді өз қолымен жасап шығаруды жөн көрді. Сөйтіп, қажетті құрылғыны іздеп ол 2018 жылы Тараздан бір-ақ шықты! Іздегені табылды, бірақ өте аянышты күйде. Иесі оны алдымен 25 мың, кейін 18 мың долларға саудалапты. Ал, Атырауға әкелу үшін 650 мың және құрастыруға 800 мың теңге кеткен.
Бұрын-соңды мұндай күрделі құрылғымен жұмыс жасап көрмеген Артур бастапқыда өте қиын болғанын айтады. Осы кезде ған нағыз қара жұмыстың қыр-сырына қанығуға тура келіпті. Себебі, ер азамат қашан да бастаған ісін соңына дейін бітіруі керек! Әйтсе де, бәрібір осы құрылғыны тауып берген делдалдың көмегіне жүгінбеске болмапты. Ал, ол өз кезегінде цехты толық іске қосу үшін 2 млн теңге (үш ай Атырауда жүріп-тұруға кететін шығынды есептемегенде) сұрапты. Амал жоқ, кейіпкеріміз оған да келіскен. Өйтпегенде ше? Егер жаңа құрылғы алса, ол бұдан да қымбатқа шығар еді. Бірақ, мұның бәрі текке кетпеді. Батыл бастаманы жүзеге асыру барысында Артур көп нәрсені үйренгенін жасырмайды. Яғни, дәнекерлеуші, ұста секілді қарапайым жұмысшы мамандықтарының мән-маңызын түсінгендей болыпты. Ақыры, 2019 жылы көптен күткен дәретхана қазағын шығаратын цех та есігін айқара ашыпты...
«Токарь да, электрик те, слесарь да болдым»
Артурдың айтуынша, өндірісті игеру оған оңайға соқпаған, көп еңбектенуге және тер төгуге тура келген. Өйткені өндіріс үнемі назар аударуды, оған күтім жасауды қажет етеді, оның ерекшеліктерін, қыр-сырын, ұсақ-түйегін білу керек, ал бұл жылдар өте келе ғана келеді.
– Үнемі электр қозғалтқыштарын, подшипниктерді, механикалық құралдарды күтіп ұстау жұмыстары жүргізіледі. Сондай-ақ, өндіріс сумен, газбен, электрмен жабдықтаумен тығыз байланысты, коммуналдық қызметтер үздіксіз қамтамасыз етілуі керек – онсыз болмайды. Өндірісте жұмыс істегенде токарьлармен, электриктермен, слесарьлармен жақын араласуға тура келеді. Сонымен қатар, қосалқы бөлшектер сататын кәсіпкерлермен де байланыс орнату керек, – деп түсіндіреді біздің сұхбаттасушымыз.
Өндіріс дамыған сайын ескі жабдықтарды кезең-кезеңімен жаңарту және ауыстыру жүргізілді. Тек өндірістік мәселелерді ғана емес, кадр мәселесін де шешу керек болды. Алайда, бұл мәселе біздің өңірде оңай шешілмейтіні белгілі. Артур кадр тапшылығын сезінетінін мойындайды. Кейде маман даярлап, үйретіп шығарасың, ал ол бір күні жұмыстан кетіп қалады. Бұл, әрине, қиын, өйткені оған уақыт, білім және күш жұмсалды.
Қызметкерлерді оқытып, дайындаумен Артур өзі айналысады. Егер адам аз да болса шағын техникалық дағдылар мен қабілеттерге ие болса, бұл өте жақсы. Бүгінде өндірісте он шақты адам жұмыс істейді, олардың кейбіріне тіпті бес жыл болған.
«Атырауда жасалған» дәретхана қағазы
Кәсіпкер өнімді шығармас бұрын оның жапсырмасы мен қаптамасына біраз уақыт жұмсауға мәжбүр болды. Өйткені нарық заңы бойынша тауарды алдымен сыртқы келбетіне қарап қабылдайды, яғни оны қалай ұсынатының және сататының маңызды.
Атырауда баспа өнімдерінің бағасы арзан емес болып шықты. Қаланың бір баспаханасында дизайн жасалып, қаптаманың сынақ партиясы басып шығарылды, бірақ ол сәл қалыңдау болып, өзіндік құны да қымбатқа түсті. Содан кейін Алматыдан қаптама жапсырмаларын жасайтын өндіруші табылды, ол әлі күнге дейін үш-төрт тонна жапсырма қағазды дайындап, теміржол арқылы жөнелтеді. Өйткені дәретхана қағаздары жеке-жеке қапталмайды, олар 24 данадан целлофан қаптамаға салынады. Жергілікті нарықта кәсіпкер олардың өндірісі мен жеткізілімін жүзеге асыратын өндірушімен келісімшарт жасады, ол бұрынғы химия зауытының аумағында орналасқан.
«Байдәулетов» цехының аумағында кәсіпкер бізге қағаз қалдықтарының дайын өнімге айналу «сиқырын» көрсетті, бұл біз үшін өте қызықты болды. Өндірістік процесс ең алдымен шикізатты дайындаудан басталады, кез келген өндірістегідей – қағаз қалдықтарын іздеу және сатып алу, тұтынушылармен байланыс орнату. Содан кейін жиналған макулатура жүк көлігімен цехқа жеткізіледі. Айта кетейік, бұл көліктің жүргізуші-экспедиторы – біздің кейіпкеріміздің өзі. Ол бүкіл қала мен облысты аралап, шикізат жинайды. Қазіргі таңда оның тұрақты жеткізу орындары бар.
Келесі кезең – шикізатты дайындау. Жеткізілген қағаз сұрыпталып, ламинатталған материалдар, қыстырғыштар, қапсырмалар, түптеулер алынып тасталады. Цехқа кіреберісте арнайы бөлінген орында барлық кіріс материалдарды сұрыптайтын жұмысшы отырады.
Ал, цехтың ішінде өте шулы – мұнда көптеген механизмдер жұмыс істейді. Барлық сұрыпталған материал қайнату қазанына су қосылып салынады, осылайша «ботқа» дайындалады. Айта кету керек, мұнда ешқандай химиялық қоспалар қолданылмайды. Құрамы өте қарапайым – макулатура мен су. Одан кейін сұйық «ботқа» электрсорғымен вибраторға жіберіледі, бұл жерде ол тағы бір рет қапсырмалар мен басқа да бөгде заттардан тазаланады. Келесі сүзгіден өткеннен кейін ол диірмен арқылы үлкен ыдысқа түседі. Бұл – болашақ қағаздың негізі. Осы ыдыстан дайын қоспа құбырлар арқылы торлы барабанға түседі, мұнда су қағаз массасынан бөлініп алынады. Одан әрі ол мата құрылғысына, кейін жартылай сұйық қағаз «янки» цилиндріне («Yankee») түседі – бұл қағаз өндірісінің негізгі элементі. Үлкен көлемдегі «янки» цилиндрі – қағаз жапырағын кептіруге арналған барабан, ол жану газдары арқылы қыздырылады. Кейін кептірілген қағаз барабанға оралып, одан дайын қағаз рулондары ретінде кесіледі.
Одан әрі технология бойынша ұзын қағаз рулондарына жапсырма қағаз жапсырылады. Соңғы кезеңде бұл рулондар кішірек бөліктерге кесіліп, 24 данадан целлофан қаптамаларға салынады, Міне, біз дүкендерден көретін өнім осылай дайындалады. Өнім сапасының негізгі көрсеткіші – қағаз тығыздығы, оның тым жұқа немесе өте қалың болмауы, жұмсақ болуы және қолдану кезінде жыртылмауы. Бұл цехта 12 сағат ішінде бір тонна макулатура өңделіп, 800 кг дайын өнімге айналады, бұл - шамамен 330 пакет.
ТҮЙІН
Артурдың айтуынша, дәретхана қағазы нарығындағы бәсекелестік өте жоғары. Бірақ ол бағаны тым көтермеуге тырысады, өйткені Ресей мен Өзбекстанның өндірушілері нарықты «билеп» отыр. Соңғы жылдары электр мен газ бағасы біраз өсті, бұл табысқа да әсер етеді. Дегенмен Артур жұмысын жалғастыруға және дамуға дайын. Мемлекеттік қолдауды пайдалану туралы сұраққа ол әзірге қарызға кірмей, қиындықты өз күшімен еңсеруге тырысқанын айтты. Алайда қажет болған жағдайда бұл мүмкіндікті де қарастыратынын жеткізді. Біз өз тарапымыздан оған сәттілік тілейміз. Өйткені осындай кәсіпкерлер жергілікті өндірісті дамытуға үлес қосып, халық тұтынатын тауарларды шығарып, жаңа технологияларды енгізіп, жұмыс орындарын құрып, салық төлеп отыр.
Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
Суреттерді түсірген автор
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 186
Балық шаруашылығы тұрақты дамып келеді: 2024 жылдың қорытындысы бойынша балық өнімдері нарығының көлемі 94,6 мың тоннаны құрап, 2023 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 7%-ға артты. Оның ішінде 45,2 мың тоннасы табиғи су айдындарынан ауланған балыққа, ал 18,2 мың тоннасы балық өсіру шаруашылықтарында өндірілген өнімге тиесілі. Балық өнімдерінің экспорты 23,4 мың тоннаны құрады.
Балықты қайта өңдеумен 72 кәсіпорын айналысады, оның ішінде 20 кәсіпорын өз өнімдерін Еуропалық одақ елдеріне экспорттайды. Бүгінде Қазақстанда өндірілетін 50-ден астам атаулы балық өнімі әлемнің 21 еліне экспортталады.
Мемлекет аквакультураны дамытуға белсенді қолдау көрсетуде. 2021 жылдан бері салаға бөлінетін субсидия көлемі 9 есеге өсіп, 2024 жылы 4,5 млрд теңгеге жетті. Инвестициялық шығындардың 25%-на дейін, жем-шөпке жұмсалатын шығындардың 30%-ы, шабақ, аналық балық және ветеринариялық препараттар сатып алуға кететін шығындардың 50%-ы мемлекет тарапынан өтеледі. Нәтижесінде, соңғы үш жылда балық өсіру шаруашылықтарының саны екі есеге артып, 600-ге жетті.
2024 жылы балық шаруашылығы саласындағы негізгі капиталға салынған инвестициялар 5,2 млрд теңгеден асты. Қуаттылығы 2,5 мың тонна болатын 30 жоба іске асырылды. Сонымен қатар, жылына 50 мың тоннаға дейін балық өндіруге мүмкіндік беретін тағы 50 инвестициялық жобаның жүзеге асырылуы жалғасуда.
Саланы дамыту 2021–2030 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының балық шаруашылығын дамыту бағдарламасы аясында жүзеге асырылуда. Бағдарлама мемлекеттік қолдау шараларын, аквакультураны бақылау бойынша ақпараттық жүйелерді енгізуді, отандық өндірушілерді қолдауды және балық ресурстарын сақтау мен молайтуға бағытталған іс-шараларды қамтиды.
Балық популяциясын қалпына келтіру мақсатында табиғи су айдындарына жыл сайын шабақ жіберу жұмыстары жүргізіледі. 2024 жылы мемлекеттік тапсырыс аясында су айдындарына 54 миллион дана бағалы балық түрлерінің шабағы жіберілді.
Дайын өнімді қайта өңдеуді ынталандыру және экспортты арттыру мақсатында өңделмеген балықты сыртқа шығаруға шектеу қойылды. 2024–2025 жылдары көксерке мен сом балығын экспорттауға алты айлық тыйым салу енгізілді. Бұл аталған балық түрлерін қайта өңдеуге арналған шикізат көлемін 23%-ға арттыруға мүмкіндік берді.
Өңделген балық өнімдерін субсидиялау механизмдерін енгізу, сондай-ақ 2,5% мөлшерлемемен балық өсіру және өңдеу жобаларын қаржыландыруға арналған бюджеттік несиелеу бағдарламаларын кеңейту жоспарлануда.
Өткен жылы «е-fish» атты балық пен балық өнімдерінің заңдылығын қадағалауға арналған ақпараттық жүйе пилоттық режимде іске қосылды.
Каспий итбалығы популяциясын сақтау мақсатында «Каспий итбалығы» мемлекеттік табиғи резерваты құрылды. Атыраудағы бекіре зауытын жаңғырту жұмыстары жүргізілуде, сондай-ақ Қызылорда облысында инкубациялық цехтың құрылысы басталды.
Қазіргі уақытта Сенатта саланың өсуін ынталандыруға, оның ашықтығын арттыруға және инвестиция тартуға бағытталған «Аквакультура туралы» заң жобасы қаралуда.
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 201
АСТАНА. KAZINFORM – Ұлттық банк 2024 жылғы төлем балансының көрсеткіштерін жариялады. Елдің халықаралық алыс-берісіндегі түсімдер мен төлемдердің теңгерім тапшылығы 3,7 млрд доллар болған. 2023 жылы бұл көрсеткіш 9,5 млрд доллар еді.
Бөлісу:
Фото: Александр Павский/ Kazinform
- 2024 жылғы қорытынды бойынша ағымдағы операциялар шоты дефицит болып 3,7 млрд АҚШ долларына тең болды (2023 жылы ағымдағы шоттың тапшылығы 9,5 млрд АҚШ доллары болған). Сауда балансының оң сальдосы 18,9 млрд доллар болып, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 4,8% қысқарды. Тауар экспорты 0,2% төмендеп, 80,1 млрд доллар болған. Тауар импорты 1,3% жоғарылап, 61,2 млрд долларын тең болды, - деп жазылған ресми мәліметте.
Мұны қарапайым тілмен айтсақ, елдің сыртқы саудасына және ақша айналымында жұмсалған ақша мен түскен ақшаның айырмасы бір жылдың ішінде 9,5 миллиард доллардан 3,7 миллиард долларға дейін қысқарды деген сөз. Яғни, Қазақстан шетелге азырақ ақша шығарып, ішке көбірек ақша кіргізген.
Бұл шетелден қарыз алу қажеттілігін бәсеңдетеді. Өйткені төлем балансындағы операциялар шотының тапшылығы үлкен болса, оны жабу үшін Үкімет сырттан көбірек қарыз алуға мәжбүр болады. Сондай-ақ бұл фактор теңгенің тұрақтылығына да әсер ететін көрсеткіш болып есептеледі. Өйткені ішке сырттан шетел ақшасы көбірек түссе, оны айырбастау үшін теңгеге сұраныс артады. Қазақстан жағдайында бұл теңгенің бағамын нығайтып жібермесе де, қандай да бір қысым артып жатса, күрт құлдырауын баяулатады. Сырттан түскен ақша көбейсе, мемлекет жинайтын салық та көбейді деген сөз. Төлем балансындағы ауытқулар инвесторлар үшін де айқын сигнал болып есептеледі.
Төлем балансы жақсарған елдің экономикасы орнықты бола түсті деп есептеледі. Ондай елге инвесторлар ақша салудан қорықпайды. Бір сөзбен айтқанда, Ұлттық банктің мәліметіне сүйеніп, елдің ақшалай кірісі мен шығысы біртіндеп теңесіп келеді деп топшылауға болады.
Бұған дейін Ұлттық банк Қазақстан экономикасы 3 айда 5,8% өсім көрсеткенін мәлім еткен болатын.
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 256
Бурабайда өткен Ұлттық құрылтайдың IV отырысында еліміздің әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси, рухани-мәдени дамуын қамтамасыз ететін маңызды шешімдер қабылданды. Мәжіліс депутаты Ұласбек Сәдібеков Мемлекет басшысының қатысуымен өтетін жыл сайынғы Ұлттық құрылтайдан халықтың күтері көп екенін айтады.
«Бұл консультативтік-кеңесші органның басты мақсаты – азаматтық қоғам мен мемлекет арасындағы көпір қызметін жүзеге асыру. Сонымен бірге қоғамды ілгерілету бойынша практикалық маңызы бар ұсынымдар әзірлеу. Ұлттық құрылтайдың биылғы отырысында да ел болашағы үшін маңызды мәселелер талқыға түсіп, нақты шешімдер қабылданды. Жалпы «Еститін мемлекет» тұжырымдамасын тиімді іске асыру мақсатында құрылған Ұлттық құрылтайда ел ішінде айтылып, мәселе болып көтеріліп жүрген жағдайлар назардан тыс қалмады. Осылайша консультативтік-кеңесші орган билік пен халық арасындағы диалогті нығайтып келеді», – дейді ол.
Ал Мәжіліс депутаты Темір Қырықбаевтыңайтуынша Құрылтай – халықтың үнін еститін алаң.
«Ұлттық құрылтай – ел бірлігінің негізі. Президент атап өткендей, өзара түсіністік пен құрмет бар жерде ғана келісім орнайды. Салық жүйесі – мемлекеттің тірегі. Егер бюджет тұрақты болмаса, әлеуметтік міндеттемелерді орындау мүмкін емес. Біздің мақсат – әділетті қоғам құру. Бұл үшін әрбір азамат жауапкершілікті сезініп, елдің дамуына үлес қосуы керек. Құрылтай – халықтың үнін еститін алаң. Мұнда айтылған әрбір пікір, ұсыныс – ел болашағы үшін маңызды», – дейді ол.
- Информация о материале
- Read Time: 1 min
- 227
Өткен дүйсенбіде әлеуметтік желілерден бір топ жұмысшылардың өз басшыларына қойған талаптары туралы бейнежазба тарады. Кейін белгілі болғанындай, бұл Теңіз кенішіндегі «Caspian Offshore Construction Realty» (COCR) компаниясының мердігері «Кәсіби таңдау» ЖШС-ның қойма қызметкерлері болып шықты. Ал COCR өз кезегінде Теңіз кен орнында тасымалдау қызметін көрсететінТШО-ның мердігер мекемесі екен.
Олар компания басшылығынан өз жалақыларын 50 пайызға көтеруді және 28 күндікпен еңбек ететін жұмысшылар жұмыс жасау тәсілін 14 күндік вахталық әдіске ауыстыру туралы талап қойған.
«Ақ Жайық» сайтының хабарлауынша, жұмысшылар осыған дейін де ТШО компаниясының бас директоры Уильям Лакобиға, СОСR-дың бас директоры Аджай Майкқа және «Кәсіби таңдау» ЖШС-ның директоры Айнұр Смитке жалақыны көтеру туралы жазбаша өтініш жолдапты. Олар қазіргі инфляция, бағаның өсуі және ең төменгі күнкөріс деңгейінің жоғарылауына байланысты қазіргі алып отырған айлығының жұмысшылар отбасының тұрмыстық қажеттілігін толық қамтамасыз ете алмайтынын алға тартқан. Жұмысшылар жалақыны көтеру еңбек өнімділігі мен жауапкершілікті арттыруға ықпал ететінін мәлімдеді. Қызметкерлер үш жұмыс күн ішінде ресми жауап беруді талап етті.
21 сәуірдегі таралған жазба жұмысшылардың осыған дейінгі компания басшыларына қойған өз талаптарын ауызша қайталап жолдаған бейнеүндеуі болып шықты. Онда қойма және жүк тиеу қызметінің жұмысшы-қызметкерлері адал әрі тұрақты түрде еңбек етіп келе жатқанын көрсетіп, еңбекақыны 50 пайызға дейін көтеруді сұрады. Ұжымдық үндеуге 140-тан астам адам қол қойғаны белгілі болды.
Қазіргі таңда өндіріс ошағында жұмыс жалғасып жатыр және тоқтатылған жоқ делінген ресми ақпаратта. Және өткен сейсенбі күні жұмысшылармен келіссөз жүріп жатырғаны хабарланды. Онда аудан әкімінің орынбасары Гүлнафис Айшуақова, аудан прокуроры Еркебұлан Ермеков және мемлекеттік еңбек инспекциясының басшысы Игілік Әубекеровтер барып, мәселенің ақ-қарасын анықтауға тырысты. Ал кеше, яғни, сәрсенбі күні компания басшылығының уәдесі алынғаннан кейін жұмысшылар тарап, жұмыс орындарына оралғанын білдік. Бірақ жалақыны көтеру туралы талаптары әлі ашық күйінде қалған.
Компания басшылығы мекеменің өз бағдарламасы мен жоспары негізінде жыл сайын жалақы мен нарық бағасына талдау жүргізіп, жыл аяғында жұмысшы-қызметкерлердің еңбекақысын көтеріп тұратынын мәлімдеді. Бірақ қанша пайызға өсетіні белгісіз. «Оны компанияның жүргізген талдау қорытындысы шешеді» - дейді И.Әубекеров.
Сондай-ақ, жұмыс тәсілін 14 күндікке ауыстыру туралы да нақты шешім шықпады.Тек айлықта айтарлықтай айырма болып, еңбекақының екі есе төмендеп кететіні айтылды.
Өз тілшімізден
Сурет ашық дереккөзден
