Өзекті

Жасыратыны жоқ, өңірде бой жазып, демалатын, таза ауада тыныстап, серуендейтін саябақтар саны саусақпен санарлық. Құлсарыдағы көзге көрнектісі - «Достық», «Жеңіс», «Жансая», «Нұрсая» саябақтарының бой көтергеніне де көп жыл болған жоқ. Жасыл желекке бөленіп, қаланың сәнін кіргізер бұл орындар 84 000-нан астам халқы бар ауданға аздық етері анық. Ертеректе пайда болған «Мұнайшылармен» бірге «Қамыскөл» саябағы да шағын шаһарымыздың шырайын шығарып, әсіресе жас жұбайлардың жиі келетін орнына айналып еді. Бүгінде ол «тастанды баланың» күйін кешіп тұр.

ЖАБАЙЫЛЫҚ ЖАЙЛАҒАН ДЕМАЛЫС ОРНЫ

Иә, қаламыздың 8-учаскесіндегі бұл саябақ Қамыскөл көлінің жағалауында орналасқан соң, оны ел ішінде «Қамыскөл» саябағы деп атап кеткен еді. Мұнда аудан жастары бас қосып, жас жұбайлар неке қиғаннан кейін қыдырып, естелікке фотосуретке түсетін. Тіпті ақ бантик таққан мектеп оқушылары мен түлектер де саябақтың сәнін кіргізетін. Осы бір керемет жасыл желекті бүгінгі жас ұрпаққа тарту еткен өткен ғасырда өмір сүріп, еңбек еткен алдыңғы толқын аға буын еді.

Өкінішке қарай, қазір мұның бәрі көрген бір тәтті түске айналғандай. Себебі көрікті орынның көретін жері жоқ. Жайқалып өсіп тұрған талтеректер себепсіз кесіліп, ішіндегі нысандар ашық-шашық жатыр. Саябаққа келсеңіз ғимараттардың қабырғасына салынған жаға ұстатар жағымсыз суреттер мен төгілген лас-қоқыстан көз ашпайсыз. Осыдан-ақ, бұл жердің маскүнем мен нашақорлар жиналатын, бұзақылардың бас қосып, қылмыс пен түрлі құқық бұзушылық жасайтын орынға айналғанын бағамдау қиын емес. Оның мұндай халге дейін жетуіне себеп те бар.

Халық арасында көкейтесті мәселеге айналған саябақ «жырын» біз де сараптап көруге тырыстық. Іс барысында демалыс орны деп айтуға келмейтін оның қазіргі таңда жеке кәсіпкердің меншігінде екенін білдік. Және анықтау үшін жер иесінің өзімен де байланыстық. Нақты қай жылы мемлекеттен сатып алғанын білмейтін жеке кәсіпкер Әлімжан Балжігітов өз сөзінде:

- Маған осыдан екі жыл бұрын әкімдіктен «Сіздің жеріңіз өзгеріске тап болуына байланысты бұл жерді мемлекет меншігіне өткізуіңізді сұраймын» деген хабар келді. Мен оған қарсы шыға алмаймын. Келсін, өтемақымды берсін немесе басқа жақтан жер ұсынсын. Мен қай кезде де қайтарып беруге дайынмын. Олар, алдымен, менің жерімді бағалауы керек. Үкіметтің бекітіп, белгілеген бір шаршы метрге шаққандағы өз бағасы бар ғой. Жердің көлемі, оның үстіне салынған нысандар қанша, міне, осының бәрін есептей келе мемлекет маған тиісті қаражатымды беруі тиіс. Қазір ол процесс жүріп жатыр. Маған дейін бұл жер басқа біреудің меншігінде болды. Қай жылы екенін нақты білмеймін, мен әкімдіктен емес, сол кісіден сатып алдым. Мен келгенде ол жерде ештеңе болмады. Кейін өзім демалыс орнын аштым, 6 мейрамхана, балалар ойнайтын компьютерлік нысан салдым. Айналаны жасыл желекке орап, төсемтасын орнаттым. Ол кезде бәрі әдемі еді. Қазір шынымен де тас-талқаны шықты. Неге? Себебі сол жердің тұрғындары саябақты осындай күйге жеткізген. Ғимараттардағы жылу батареясына дейін ұрлап, ештеңені де қалдырмай қиратты. Сондай қитұрқы әрекеттерді көре тұра, мен қалай әрі қарай ол жерді дамытамын, жұмыс жасаймын? Жұмыс жасау, тіпті, мүмкін емес. «Қарғайын десем жалғызым, қарғамайын десем жалмауызым» дегендей, өзіміздің өңірдің адамдары сол жерді күйреткен. Шөлмектерін алып келеді, отырып ащы судан ішеді. Төбелеседі, сындырады. Бұл – кейбір пенделердің жабайылығы деп ойлаймын өз басым. Сол үшін де әкімдік «сатып алам» дегесін бірден келістім. Бірақ оны қашан алатынын мен нақты білмеймін. Мүмкін, қазынада әзір сатып алуға қаражат жоқ та шығар, ол жағын білмеймін ғой. Оның үстіне, маған келген хатта жалғыз мен емес, 200-ге жуық адамның тізімі тұрды. Соған сәйкес мемлекетке өтетін жалғыз менің емес, 6, 7, 8-ауылдағы өзге де жерлер, одан бөлек мекемелер мен жекеменшік үйлер де бар. Егер әкімдіктің бас жоспарына сәйкес менің үйімнің қақ ортасынан жол түсетін болса, онда мен пәтерімді де әкімдікке өткізуім керек болады. Заң солай. Сен келісесің бе, келіспейсің бе, бәрібір. Бірақ әкімдік өтемақымды төлеп немесе басқа жер беруі тиіс. Ал ел ішіндегі «Саябақтың тасталқанын шығарған жеке кәсіпкердің өзі» деген әңгімелермен келіспеймін. Мен мемлекет заңын құрметтейтін адаммын. Ол жерді сатып алғаннан кейін не істесем де өзім білемін ғой. Мұны әкімге де талай айттым. Бірақ халыққа түсіндіре алмадым,-дейді саябақтың қазіргі халіне жауап ретінде.

«ҚАМЫСКӨЛ» АТАУЫ ҚАЙТАРЫЛСА...

Көз көріп, құлақ естіп отырған бұл саябақ - қаншама жылыойлықтың балалық пен жастық шағы өткен көрікті орнына айналғаны рас. Қаншама қызжігіттің отау құруына себепші болып, соншама досты табыстырып, осыншама жанұяның ыстық ықыласына айналған саябақтың қазіргі күйі кім-кімнің де жанына батады. Бұл туралы 8-учаске тұрғыны Серік Ясин:

- Мен 1962 жылы дүниеге келдім. Есімді білгелі осы ауылда ойнап өстім. Ол кезде бұл жер Құлсарыдағы ең тамаша мекен еді. Үлкен кісілерден естуімше, 1949- 1950 жылдары мұнда «Қамыскөл» елді мекені құрылған. «Қамыскөл» саябағының ішіндегі сақталған ескі тұрбада да «1955» деген жазу әлі күнге тұр. Сол өткен ғасырдың 50-жылдардың басында 8-ауылға барак үйлер салына бастады. Ал 1955- 1956 жылы осы «Қамыскөл» саябағы бой көтерді. Менің бала кезімде, сол 70-жылдардың басында үйлерге келіп тұрған су түгілі, былайғы көшелерде де су болмады. Бірақ осы «Қамыскөл» саябағына қасындағы көлден мотормен су тартылып, суарылып тұратын. Саябақтағы шыбықтар тез өсіп, орман сияқты қалың боп бой көтерді. Талдардың биіктігінен, қалыңдығынан ішінде жүрген адамдардың өздері көрінбейтін, тек дауысы ғана алыстан естіліп тұрушы еді. Бір тал қураса, орнына екінші бір шыбық егіліп жатты. Жастардың билейтін, волейбол ойнайтын, спортпен шұғылданатын орындары да табылды. Саябаққа беттейтін тұста «Мир» деген клуб болды. Ары қарай жүре бергенде үлкен қақпасы тұрғанын білесіздер. Одан әрі кірсеңіз шағын қақпалары болды. Одан өткенде үлкен жағажайды көретін едік. Энергетик Арон Қорғанбаев дейтін ағамыз болды. Саябаққа қамқорлық танытқан нағыз жанашыр жан еді. Ол кісі сыртындағы шарбағында кішкентай тесік пайда болып, бір бұрышы ашық қалса, түннің бір уағы ауғанына да қарамай, дәнекерлеуші адамды оятып, ертіп әкеліп, міндетті түрде сол жерді бітейтін. «Мал кіріп, талды жеп кете ме» деп алаңдап, құр жата алмайтын еді. Міне, сондай азаматтардың арқасында «Қамыскөл» өз алдына қалашық ретінде гүлденді, құлпырды. Ал бертін келе, яғни 2000-жылдары бұл саябақ жекеменшікке өтіп кетті. Шет елдерде көріп жүрміз ғой, жекеменшік ғимараттардың қалай сәнденіп, ерекше дамып кететінін. Соған сеніп, «Саябағымыз одан әрі өркен жаятын болды-ау» деп қуанғанымыз рас. Бірақ қуанышымыз су сепкендей басылды. Саябақ қазір іс жүзінде иесіз қалды. Бұрын тоқтаусыз жүріп жататын су да тоқтады. Талдың бәрі себепсіз кесілді. Шыны керек, қазір ол жер құдды бір соғыс болғандай қаңырады да қалды. Кірудің өзі қорқынышты. Одан бөлек, үлкендер білетін болар, қала ішінен бізге қарай кіріп келе жатқанда «Камысколь поселок энергетиков» деген жазу болды. Яғни, Құлсарының орталығынан қатынаған адамдар «Қамыскөлге келе жатырмыз» дейтін де, керісінше қалаға қарай шыққанда «Қамыскөлден Құлсарыға бара жатырмыз» дейтін. Сонда бұл аудан орталығындағы өз алдына бөлек, басқа елді мекендер қызыға да, қызғана қарайтын, ел ішінде ауыз толтырып айтатындай ең тамаша қалашық болды. Кейінгі жылдары қала ішіндегі ауыл-ауылдарға «Береке», «Кең Жылыой», «Жадырасын», «Атырау» деген секілді есімді еншілетіп, өз алдына «ықшам аудан» деп атап кетті ғой. Ал біздің «Қамыскөлге» «Атамұра» деген атау тақты. Шыны керек, халық бұл атауды білмейді де, қолданбайды да. Білгенінің көкейінде «Осы жердің тұрғындарымен неге ақылдасып қоймады екен» деген реніші де жоқ емес. Меніңше, 8-учаскеге бұрынғы «Қамыскөл» атауын қайтарған абзал. Бұл осындағы тұрғындардың да тілегі,-деп өткеннің естелігімен бөліскен ол өз ой-пікірін де білдіріп қалды.

Ал аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және тұрғын үй инспекциясы бөлімінің маманы Бауыржан Жанафияұлы бұл мәселе аясында:

-8-учаскеде орналасқан саябақтың нақты қанша шақырымды құрайтынын білмедім. Бірақ саябаққа байланысты 2023 жылы 11-ші желтоқсанда мемлекет мұқтаждығы үшін аталған жер учаскесін мемлекет меншігіне қайтару жөніндегі №419 қаулы жарық көрді. Алайда ол құжатта тек қана осы саябақтың аумағы ғана емес, мемлекетке қайтарылатын өзге де учаскелер бар болғасын, оның үстіне, олардың құжаттары дұрыс рәсімделмегендіктен жалпылама жасалатын бағалау жұмыстары кідіріп қалды. Ол мәселелердің бәрі қазір шешілді. Жақын арада бағалау жүргізіліп, нәтижесі шығады. Алдағы уақытта бұл жер мемлекет меншігіне өткеннен кейін бас жоспарымызға сәйкес кері демалыс орнына айналуы мүмкін. Бірақ оған әлі нақты жоба жасақталмады. Қазіргі таңда қаулының орындалу мерзімі ұзартылды. Бағалаушы мекеме өз жұмыстарын жасап жатыр. Егер саябақтың иесі жазбаша түрде өтінім беріп, «Мен осы бағаға келісемін» десе, онда 2 айда жұмыс аяқталады. Яғни, сол уақыт ішінде саябақ мемлекет меншігіне қайтарылуы мүмкін,-деді.

Иә, ел аузында «Қамыскөл» аталып кеткен бұл саябақтың қала жұртшылығына тым қажет екенін сіз бен біз жақсы білеміз. Ендеше жұрт болып жұдырықтай жұмылып, тарихы терең саябақтың жұмысын қайта жандандырсақ, бұл аудан тұрғындарының ауызбіршілігінің де айқын дәлелі болар еді-ау. Десек те, демалыс орнының ел игілігіне қайта берілетін күні де алыс емес секілді. Егер жақын арада ол мемлекет меншігіне өтіп, қаламыздағы саябақтар қатарын толықтырса, онда құзырлы орындардың санға емес, сапаға мән бергенін қалар едік. Қос ғасырдың куәгеріне айналған «Қамыскөл» саябағының игілігін келер ұрпақ та көруі тиіс.

Д.ІЗБАСАРҚЫЗЫ

14 сәуірден бастап еліміздің барлық өңірлерінде теміржол инфрақұрылымын жаңғырту бойынша ауқымды бағдарлама іске қосылды. Атырау облысында тоғыз теміржол вокзалы жаңғыртылады, оның екеуі – Сағыз бен Доссорда, олар толықтай қайта салынатын болады, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.

Премьер-министрдің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин Мәжілістің жалпы отырысында Салық кодексінің жобасындағы соңғы өзгерістерді атады, деп хабарлайды kaz.inform.kz

- Бірінші, қосылған құн салығы 16 процент болады. Екінші, қосылған құн салығының шегі 40 млн теңге мөлшерінде белгіленеді. 40 млн теңге деген ортақ байлам болды. Үкімет пен депутаттардың конструктивті ұстанымының арқасында осындай ымыраға қол жеткіздік. Бірақ мұндай шек болғанда 160 мың салық төлеушіден айырылатынымызды айтқым келеді. Сондай шамамен 400 млрд теңгедей қосымша бюджет түсімінен қағыламыз. Біздің бизнесмендер Үкімет те, Парламент те осындай ымыраға баруға дайын екенін түсінсін деп айтып тұрмын, - деді Серік Жұманғарин.

Айта кетейік, бұған дейін Ұлттық банк қандай жағдайда интервенция жасайтыны хабарланды.

Сондай-ақ Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов Үкіметтің қосылған құн салығын көтеру бастамасын қолдайтынын, ҚҚС-ты көтеру туралы жаңалықтар инфляцияға қалай әсер етіп жатқанын айтты.

МЕМЛЕКЕТ АУЫЛДЫ ӨРКЕНДЕТУ БАҒЫТЫНДА ТҮРЛІ БАҒДАРЛАМА, ЖОБАЛАР ЖАСАП ЖАТЫР. СОЛАРДЫҢ БІРІ «АУЫЛДЫҢ ЖАҒДАЙЫН ЖОЛЫНА ҚАРАП БІЛЕРСІҢ» ДЕГЕНДЕЙ, ЖОЛ ҚАТЫНАСЫН ЖАҚСАРТУ ЕКЕНІ БЕЛГІЛІ. СЕБЕБІ, АДАМДАР ӨМІР БОЛҒАН СОҢ ЖОЛ ЖҮРМЕЙ ТҰРМАЙДЫ. ОСЫ ОРАЙДА, АЗҒЫР ӨҢІРІНІҢ ТҰРҒЫНДАРЫ ЖЫЛДАР БОЙЫ ЖОЛ ҚАТЫНАСЫНЫҢ ҚИЫНШЫЛЫҒЫН КӨРІП КЕЛЕДІ. БҰРЫН АУДАНМЕН ЕКІ ОРТАДАҒЫ ЖОЛМЕН БІРҚАЛЫПТЫ ҚАТЫНАС БОЛЫП ҚАЖЕТТІ ЗАТТАР, ЖАНАР-ЖАҒАР МАЙЛАР ТАСЫЛЫП ТҰРДЫ.

Жолға жыл сайын «Саздының», «Бесшоқының» топырақтарын төгіп биіктетіп отырды, соған сай су, құм жиналмайтын. Бүгінде тек бетін қырып тегістеумен шектелуде, оның өзі кері әсерін беріп отыр. Сондықтан тұрғындар қиналған кезде, екі есе қашық болса да Орал облысының жолы арқылы қатынауға мәжбүр болуда. Осыған байланысты қазір қолда бар материал сол «Сазды» мен «Бесшоқы» топырақтарын пайдаланып, жөндеу жұмысын жасаса деген ұсыныс бар. Ол үшін сол өңірден жол жөндеу мекемесінің бір бөлімшесін ашып, күнделікті күтіп ұстаумен айналып тұруы қажет. Сол сияқты үкімет халықты таза сумен қамту бағытында түрлі жобалар жасап жатыр. Осыған байланысты өңірдегі елді мекендерге бұдан он жылдай бұрын ауылішілік су құбыры тартылды, бірақ тұрғындар әлі нәтижесін көре алмай келеді. Тұрғындар баяғыша құдықтың құрамында топырақ пен тұздың көп мөлшері бар тазартылмаған суды пайдаланып отыр. Денсаулық кепілі – су екені түсінікті. Бұған қоса жыл сайын су қорының азайып келе жатқанын ескерсек, тек қана жер асты суымен күн көріп отырған өңір тұрғындары алдағы жылдары түрлі қиындықтарға тап болуы мүмкін. Осы орайда, бұрын сол жердегі халықты қамтып отырған, қазір жабылып қалған Жалғызапан, Қошақай, Шағыл деген елді мекендерде жер асты суының мол көзі болды.

Сол сияқты Асан, Үштаған елді мекендеріне жақын жерде Теректі елді мекенінде көп жылдан бері Ресей әскери бөлімі жерасты суын пайдаланып келеді. Сондықтан алға қарай өңірде жер асты суларына геологиялық зерттеу жұмыстары жасалып, судың қорын анықтауды қажет етеді. Қазір өңірде мал басы өсіп келеді. Үкімет түрлі несие, грант, субсидия беріп көмектесіп отыр. Бұрындары, өткен ғасырдың 60-ыншы жылдары осы өңірде 40-50 бас сауын сиыры бар бір ғана ферма тұрғындарды сүт өнімдерімен қамтып еді. Қазір бір үйде осындай мал бар, бірақ сол сүт, қаймақ, май, шұжық сияқты мал өнімдерін дүкеннен сатып жейді. Бұның себебі, қабылданып жатқан бағдарламалардың кемшілігі болса, бір жағынан тұрғындардың қазіргі заманның талабына сай өнім өңдеумен айналысуға ұмтылмауында болса керек. Тек сол бұрынғыша малды бағып, өсірумен шектелуде. Ауылда халықтың тұрақтануы үшін инфрақұрылымдарды салумен қатар бірінші кезекте жұмыс орындарының болуы қажет екені түсінікті. Ол үшін тың бастамалар керек.

А.ХИЗИН,

зейнеткер, Атырау қаласы

Қазақстанда елдің инвестициялық тартымдылығына теріс әсер ететін көлеңкелі экономикаға қарсы күрес шаралары күшейтіледі, деп хабарлайды АА El.kz Ұлттық экономика министрлігіне сілтеме жасай отырып. ҰЭМ Салық және кеден саясаты департаментінің директоры Ерлан Сағнаевтың айтуынша, салықтан жалтару және бизнесті қолдан бөлшектеу басты қауіп болып қала береді.

"Мемлекеттің міндеттерінің бірі-барлық кәсіпкерлер үшін тең жағдай жасау. Бизнесті ұсақтау бәсекелестік тепе-теңдікті бұзады және жеке компаниялар үшін жасанды артықшылықтар жасайды. Мұндай схемаларға қарсы күрес бизнес-ортадағы әділдікті нығайтуға және адал салық төлеушілерді қорғауға бағытталған", - деді Сағнаев.

Қазіргі уақытта Қазақстанда тіркелген барлық кәсіпорындардың 98,9% - ы шағын және шағын бизнес болып табылады. Орташа компаниялар тек 1% құрайды, ал ірі бизнестің үлесі тек 0,1% құрайды. Бұл ретте, министрлікте атап өтілгендей, шағын бизнес салықтық түсімдердің өсуіне кедергі келтіретін және экономикалық дамуды тежейтін кеңейту мен дамуға ұмтылмай, салықтық жеңілдіктер аймағында жиі қалады.
"Салықтың бөлшектенуі тең емес бәсекелестік жағдайларды жасайды және заңды міндеттемелерден жалтарады. Бұл жүйеге деген сенімге нұқсан келтіріп,  экономикалық өсуге кедергі келтіреді", — деп атап өтті Сағнаев.
Министрлік бизнесті ұсақтау тәжірибесі салық жүктемесін азайтудың тәсілі ғана емес, сонымен қатар фискалдық міндеттемелерден құтылудың бір түрі екенін атап көрсетеді. Құқықтық мемлекет жағдайында мұндай әрекеттер теңдік пен адал бәсекелестік қағидаттарын бұзады. Сондықтан мемлекет бақылауды күшейтуге және осындай схемаларды анықтау мен жолын кесу шараларын күшейтуге ниетті.
Бұған дейін Қазақстанда көлеңкелі экономикаға қарсы күрес, оның ішінде салықтық әкімшілендіруді цифрландыру және салықтық мониторинг жүйесін енгізу арқылы шаралар қабылданған болатын. Билік бұдан арғы реформалар экономиканың ашықтығын арттыруға, көбірек инвестициялар тартуға және "әділ Қазақстан" құру бағытына сәйкес әділ бизнес-ортаны құруға мүмкіндік беретініне сенімді.

Ұлан-ғайыр қазақ даласының бір бөлшегі болатын, ежелден ырыс-берекенің көзіне айналған Нарын құмында ата-бабаларымыз мыңғырған мал өсіріп, атакәсібіміз дамыған. Сол арқылы сол өңір тұрғындарының күнкөрісі жолға қойылып, тіршілік етіп келген. Яғни Нарын құмы, одан берідегі өңір ежелден бері ата-бабаларымызға құтты қоныс болды. 

Бетегелі, жусанды, талай дұшпан көзін тігіп, қызыққан кең далалы Нарын құмын ықылым заманнан бері осылай мал жайлаған. Құмның Айбас, Молшағыл, Бірлік, Бегайдар, Үшқызыл аталатын жерлерін мекендеген тұрғындар несібесін осы атакәсіптен тапқан. Қазіргі күні сол ата-бабалардың ізін жалғаған ұрпақ құйқалы құм өңірінде төрт түлікті өргізіп, оның өнімдерін өздері де тұтынып, өзгелердің де дастарханына ұсынып, ауыл-ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына қадери-қалдерінше өз үлестерін қоса жүруі құптарлық.

Иә, бүгінде Тұщықұдық ауылдық округі бойынша 125 шаруа қожалығы құрылып, жұмыс жасап отыр. Олар Нарын құмын қоныс қылған Айбас учаскесі, жиегін бойлай жатқан Қызыл үй өңірін жағалай, жалғаса орналасқан. Жоғарыда тоқтала өткеніміздей, халқымыздың атакәсібі қазіргі заманғы ауыл шаруашылығының да негізі болғандықтан шаруа қожалықтары бойынша мал басы да жылдан жылға көбейіп, арта түсуде. Мәселен, оның көрсеткіші 2024 жылмен салыстырғанда 10 пайызға артты.

Бүгінгі күні округ бойынша даламыздағы малдың санын көбейтіп қана қоймай, уақыт талабынан шығуда соңғы кездері кенже қалып келе жатқан мал өнімдерін қайта өңдеп, жарату да жолға қойылып келеді. Бұл бағытта Тұщықұдық ауылының тұрғыны Нәсіпқалиев Мұстафа 2021 жылдан бері «Айзере» жеке кәсіпкерлігін ашып, құм өңірімен қоса ауыл тұрғындарының да малын алып, сойып-сату, сондай-ақ, сүт өнімдерін де сату кәсіпкерлігімен айналысып, ауыл тұрғындарына қызмет көрсетуде. Ал түйе шаруашылығын қолға алған «Махатов О», «Даулетияров С» шаруа қожалықтары ауыл тұрғындарына және одан тыс жерлерге шұбат өнімдерін өткізуді жолға қойып, қызмет қылуда. Мал өнімдерін өңдеуде осылай қарекеттеніп жатқан басқа да шаруашылықтар баршылық.

Тұщықұдықтықтардың ата кәсіпті дамытуға ден қоюына қазір заман талабына сай ауылда мал шаруашылығын дамытуға мемлекет тарапынан үлкен көңіл бөліну оң әсерін тигізуде. Ауыл адамдары шаруа қожалықтарын көптеп құру арқылы жаңадан жұмыс орындарын ашты, бұл іс те округтегі жұмыссыздық санының азаюына септігі тиіп отырған жайттың бірі деп толық айта аламыз. Мал тұқымын асылдандыру арқылы аз мал басынан мол өнім алу, яғни мал тұқымын жақсарту да дамыған заманның үрдісі. Округтегі 24 шаруа қожалығын мүйізді ірі қара, жылқы, қой сияқты түлік түрлеріне мемлекеттен субсидия алып, жағдайларын жақсртуда. Мал тұқымын жақсартып отыру деген мәселе де қазақ халқы мал шаруашылығын кәсіп қылған бұрынғы замандардан бері бар нәрсе.

Иә ата-бабамыз әлімсақтан атакәсіп санаған мал шаруашылығы ешкашан өз маңызын жойған емес. Ол қай дәуірде де өз бағасын жоғалтқан жоқ, қазір де солай. Кеңес үкіметі кезінде атакәсібімізді дамытамыз деген жергілікті халық мекен еткен Нарын құмын басқа мақсаттар үшін де пайдаланғаны белгілі. Шүкір, бүгінгі күні жергілікті тұрғындар қайта құмға бет бұра бастады. 1990 жылдардың ортасында кеңшарлар жекешелендіруге ұшырап, басқа жерлерде «енді қайда барамыз, күнелтісіміз не болады?» деген уайым анық сезілген уақытта бұл ел еш абыржымады. Көптеген ірі-ірі шаруа қожалықтары құрылып, Нарын құмының шұрайлы жерлерін қоныстанды, сонымен қатар ауылдан тысқары құм арасында өзінің малын бағып, шаруасымен отырған жекелеген тұрғындар саны да көбейді. Қорыта айтқанда, қазақ халқының атакәсібі болған мал шаруашылығының дамуы басқа жерлердегідей, округімізде де жыл өткен сайын жақсарып келеді.

Бір анық нәрсе, кім болса да, қолға алған қай шаруаның болсын өз қиындығымен беттес-пей қалмайды. Соның ішінде мал шаруашылығының басқа жұмыстармен салыстырғанда өзіндік ерекшелігі және қиындықтары баршылық. Оны маңдай терін төгіп еңбек еткен адам біледі. Мал өсіру деген таңертең өргізіп кетіп, кешке иіріп, қораға айдап келе салатын жұмыс емес. Жатпай-тұрмай, демалыс-мейрамға қарамай, күндіз-түні еңбектенуіңді қажет ететін шаруа. Атакәсіптің бүгінге жеткен қандай технологиялары бар, кеңес кезінде жұмыс қалай ұйымдастырылды, әлемдік шаруашылықта қандай жаңалықтар болып жатыр - осының бәрін үйлестіре білу керек. Шет мемлекеттердегі ауыл шаруашылығында не болып жатқанын өзімізбен салыстырып білуге ұмтылып, әйтеуір, сәл болса да жақсы нәрсе болса соны алуға үйренуіміз керек деп есептеймін.

Иә, қазіргі кезде де, бұрынғы уақыттардағыдай, атакәсіпті дамыту – маңызды. Өйткені, бір кездері ата-бабаларымыз «мінсең – көлік, жесең – ет, ішсең – сүт, кисең – киім, сатсаң - ақша» деп арқа сүйеген, тірлігінің тірегі еткен атакәсіп – ауылға демеу.

Айбатыр БЕКІШҰЛЫ,

Тұщықұдық ауылдық округінің әкімі

Апта басында әлеуметтік желілерде Қосшағылдан 30 шақырым жерде орналасқан ауылдық округ аумағына қарасты Ордабай көлінде ұсақ балықтардың қырылып жатқаны туралы хабарлама тарады. Елдің назарын бұрғызған бейнебаянды көрген Жайық-Каспий облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясының Теңіз балық инспекциясы бөлімінің мамандары жай қарап отыра алмады. Жедел түрде ауданға жетіп, тиісті шұғыл шарасын алды.

   Балықтар Қосшағыл мен Айранкөл кен орыны аралығындағы жолдың үстіндегі екінші көпірдің астына жиналған суда болып шықты. Оған шабақтарды құтқаруға барған Теңіз балық инспекциясының мамандарымен бірге оқиға орнына келгенде көз жеткіздік. Бізбен бірге аудандық жер қатынастары және ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Жәнібек Сабыров, Қосшағыл ауылдық округінің әкімі Жанғазы Берікұлы да болды. Олар, алдымен,өлген балықтарды Ордабай көлі маңына көміп, тірі шабақтарды Құлсары қаласының маңындағы Қамыскөл көліне тасымалдап жеткізіп, мұзды ойып, айдынға жіберді. Жайық-Каспий облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясының Теңіз балық инспекция бөлімінің бас маманы Исабек Гумаров құтқару жұмыстары жөнінде былай деді:

    -«Жылыой ауданы маңында балық өліп жатыр» деген ақпарат бізге 4 ақпан күні келіп түсті. Оқиғаның мән-жайын анықтау үшін мамандарымыз қызметтік автокөлікпен келіп аралап, көзбен көріп, тексеру жұмыстарын жүргізді. Іс барысында Ордабай көлінен бөлініп қалған шағын суда балықтардың қалып қойғаны анықталды. Біріккен жұмыстың нәтижесінде 7 кг-дай су бетіне қалқып шыққан өлген шабақтары алынды. Және оларға арнайы шұңқыр қазылып, сол маңға көмілді. Ал тірі балықтар сүзгіш құралдармен сүзіп алынып, арнайы ыдысқа салынды. Оларды Қамыскөл көліне әкеліп, мұзды ойып, осында тірі күйінде жібердік. Бүгінгі есеппен құтқарылған балық саны 23 000 данадай болады,-деді.

 
 Ұсақ балықтарды құтқару жұмысы күндізгі сағат 16.30-да басталып, кешкі сағат 19 жарымға дейін жалғасын тапты. Теңіз балық инспекциясы мамандарының айтуынша, жұмыс әлі де жалғасатын болады.   

                                                                Диана ІЗБАСАРҚЫЗЫ