Денсаулық

Алматыда Қазақстанның, Ресейдің, Бельгияның, Израильдің және т.б. елдердің жетекші сарапшыларының қатысуымен Ішектің қабыну аурулары бойынша IX ұлттық форумы өтті.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің қолдауымен Кардиология және ішкі аурулар ҒЗИ, Қазақ ғылыми қоғамы ұйымдастырған іс - шара Қазақстанның барлық өңірлерінен және шетелдерден келген 300-ден астам гастроэнтеролог, колопроктолог, терапевт, морфолог, инфекционист, эндоскопист мамандары мен функционалдық диагностика дәрігерлерін жинады.

Форум жыл сайын 19 мамырда атап өтілетін Дүниежүзілік ішектің қабыну аурулары күніне орай ұйымдастырылды және Крон ауруы мен ойық жаралы колит туралы хабардарлықты арттыруға бағытталды.
Мамандардың мәліметінше, Қазақстанда ІҚА бар пациенттер санының айтарлықтай өсуі байқалады. 2018 жылдан 2023 жылға дейін Крон ауруы 555-тен 1631-ге дейін, ал ойық жаралы колит ауруы 2218-ден 7305-ке дейін өсті.

2024 жылдың статистикасы бойынша, әр 100 мың адамға шаққанда 5-10-ға жуық ІҚА жағдайы орын алып отыр және бұл сан артуы мүмкін. Бұл диагностиканың жақсаруына және нақты аурудың өсуіне байланысты.

ІҚА жасөспірімдер мен орта жастағыларда жиі диагностикалануы ерекше алаңдаушылық туғызады. Диагнозды қоюдың орташа жасы - 35-40 жас. Тәуекел факторларының арасында урбанизация, стресс, инфекциялар және антибиотиктерді бақылаусыз қабылдау бар.

«Біздің Кардиология және ішкі аурулар ғылыми-зерттеу институтында заманауи диагностикалық базамен жабдықталған және білікті мамандардың мультидисциплинарлық тобы жұмыс істейтін еліміздегі алғашқы IҚА, қысқа ішек синдромын емдеу және нутритивтік түзету бойынша мамандандырылған орталық ашылды. Оның негізгі міндеттері: IҚА және ҚІС бар науқастардың өмір сүру сапасын жақсарту және ықтимал асқынулардың алдын алу. Орталық білікті көмекке мұқтаж жандарға ашық», - деп бөлісті Басқарма төрағасы Марат Пашимов.

Қатысушылар ерте диагностиканың қажеттілігін, жоғары технологиялық зерттеу әдістерінің және биологиялық терапияның қолжетімділігін, сондай-ақ IҚА емдеудегі көпсалалы тәсілдің маңыздылығын атап өтті. Сарапшылар атап өткендей, жалғасып жатқан проблемалардың қатарында бірқатар өңірлерде эндоскопиялық диагностикаға қолжетімділіктің шектелуі, пациенттерге психологиялық қолдаудың жетіспеушілігі бар.

Форум аясында жас ғалымдар байқауы өтті.
Форум Қазақстанда IҚА бар пациенттердің өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған мәселелерді талқылау, тәжірибе алмасу және шешімдерді бірлесіп әзірлеу үшін маңызды алаңға айналды. Форум қорытындысы бойынша елімізде мамандандырылған орталықтар желісін кеңейту және пәнаралық бірлескен жұмысты күшейту, халықаралық тәжірибеге негізделген клиникалық ұсынымдарды енгізу және дәрігерлер үшін тұрақты кәсіптік білім беру бағдарламаларын дамыту қажеттігі белгіленді.

Премьер-министрдің орынбасары – ұлттық экономика министрі Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен Орнықты даму жөніндегі үйлестіру кеңесінің отырысында Орнықты даму мақсаттары жөніндегі (ОДМ) үшінші ерікті ұлттық шолудың тұсаукесері өтті.

БҰҰ-ның Қазақстандағы тұрақты үйлестірушісінің міндетін атқарушы Стивен О' Малли ұсынылған құжаттың жай ғана есеп еместігін, Қазақстанның БҰҰ-ның 2030 күн тәртібіне шынайы берілгендігінің көрінісі мен барлық әлемге еліміздің ілгерілеуі, сабақтары мен амбициялары туралы айту мүмкіндігі екенін атап өтті.

«Қазақстан – шолуды үш жылда бір рет өткізетін санаулы елдердің бірі. Бұл ОДМ бойынша прогресс мониторингіндегі, ашықтықты ілгерілетудегі нағыз көшбасшылығын айқын көрсетеді. Жақында Алматыда ашылған БҰҰ-ның Орталық Азия мен Ауғанстан үшін орнықты даму мақсаттары жөніндегі өңірлік орталығы Қазақстанның ОДМ-ны елде де, аймақта да іске асыруға бейілділігін көрсетеді. БҰҰ тұрғысынан мұндай шолуларды жүргізу шынайы әріптестік пен іс-қимылға шақыру ретінде бағаланады. БҰҰ Қазақстан үкіметін толығымен қолдайды», — деп атап өтті Стивен О' Малли. 

Ұлттық экономика вице-министрі Асан Дарбаев үшінші құжатта ОДМ-ны жергілікті жерге бейімдеуге, яғни жаһандық мақсаттарды аймақтар мен жергілікті қоғамдастықтар деңгейіне көшіру мәселелеріне ерекше назар аударылғанын айтты. Сондай-ақ Шолу 2025-тің басты ерекшелігі – азаматтық қоғамның, ғылыми-сараптамалық қоғамдастықтың жұмысына белсенді қатысу.

«Екінші ерікті ұлттық шолу ұсынылған сәттен бастап ОДМ-ны іске асырудың институционалдық негіздерін жетілдіруде елеулі нәтижелерге қол жеткізілді: 2023 жылы Қазақстанның орнықты дамуы саласындағы ұлттық мақсаттары мен міндеттерін іске асыру мониторингі жөніндегі парламенттік комиссия құрылды. 2060 жылға дейін елдің көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясы қабылданды. Орнықты даму мақсаттарының тиімді мониторингін қамтамасыз ету үшін ОДМ ұлттық индикаторлары өзектендіріліп, жалпы саны бүгінде 200-ге жеткізілді», —  деді Асан Дарбаев.

Экономикалық зерттеулер институтының басқарма төрағасы Әсел Сәрсенбаеваның айтуынша, ОДМ «Ешкімді артта қалдырмау» қағидатына сәйкес дайындалған Үкімет тарапынан да, азаматтық қоғам тарапынан да іске асырылуды бағалауды көрсетеді. Ол жұртшылық пікірін ескере отырып айқындалған басым мақсаттардың орындалуы туралы ақпарат ұсынды.

«Үкімет Орнықты даму мақсаты бойынша және жаһандық сын-тегеуріндерге жауап ретінде еңбек нарығының талабына сәйкес бизнесті қолдау мен кадр даярлау шарасын жүйелі түрде қабылдауда», — деп атап өтті Әсел Сәрсенбаева.

Ол, азаматтық қоғам әлеуметтік кодекс әлеуметтік саясаттың негізін нығайтты деп санайды. Қазақстан ана өлімін тез төмендеткен (ДДҰ бағалауы бойынша) он елдің қатарына кіреді. Гендерлік теңдік саласында мемлекет деңгейінде де, жеке секторда да ілгерілеу байқалады. Онда ірі компаниялар гендерлік стратегиялар мен харассментке қарсы іс-қимыл саясатын енгізеді. Құқықтық мәдениеттің өсуі сот жүйесіне қойылатын жаңа талаптарға әкелуде. Қоғам оны одан әрі жақсартуды күтетіні орынды.

Үйлестіру кеңесін қорытындылай келе, Серік Жұманғарин Орнықты даму мақсаттарының қағидаттарын енгізу бірінші кезекте халықтың өмір сүру сапасын арттыруға, үздік халықаралық стандарттарды қабылдауға бағытталғанын, бұл тұтастай алғанда елдің халықаралық аренадағы беделін нығайтуға ықпал ететінін атап өтті.

Кеңес қатысушылары Қазақстанның үшінші ерікті ұлттық шолуын мақұлдады. Енді құжат осы шілдеде Нью-Йорктегі жоғары деңгейдегі Саяси форумда ұсынылады.

Шымкент қалалық перинаталдық орталығында салмағы небәрі 1 келі болатын сәбидің жүрегіне күрделі операция сәтті жасалды. Сәбидің туғанына 45 күн толған болатын.

🏥25-аптада дүниеге келген нәресте наурыз айының басында орталықтың жаңа туған балалардың қарұынды терапия бөлімшесіне жеткізілді. Оның салмағы небәрі 655 грамм, бойы – 28 сантиметр болды. Зерттеп-қарау нәтижесінде дәрігерлер «ашық артериялық өзек» (туа біткен жүрек ақауы) диагнозын қойып, оған қоса респираторлық дистресс-синдромды анықтады.

🔵Сәбидің жағдайы аса ауыр болғандықтан, ол бірден өкпені жасанды желдету аппаратына қосылды. Диагноздың күрделілігіне байланысты перинаталдық орталықтың дәрігерлері бірнеше рет қаладағы кардиохирургтармен кеңесті.

Сәбиге 45 күн толып, салмағы 1 келіге жеткенде, дәрігерлер жүрегіне операция жасау туралы шешім қабылдады. Ашық артериялық өзекке жасалған күрделі және аса дәлдікті қажет ететін бұл операция сәтті өтті. 

☄️Операцияны Шымкент қалалық балалар клиникалық ауруханасының кардиохирургі Асан Жұманов пен Шымкент қалалық перинаталдық орталығының анестезиолог-реаниматологы Ақжол Әбдірайымов жасады.

Қазіргі таңда сәбидің жағдайы тұрақты ауыр. Ол перинаталдық орталықтың бас дәрігерінің неонаталдық қызмет жөніндегі орынбасары Гүлмира Будукова мен неонатолог-реаниматолог Ерасыл Шәбетов бастаған неонаталдық реанимация бөлімшесі дәрігерлерінің тұрақты бақылауында.

Бүгін, 17 мамыр – бүкіл әлемде Артериялық гипертонияға қарсы күрестің Дүниежүзілік күні аталып өтуде. Бұл – жүрек-қан тамырлары аурулары мен мезгілсіз өлімнің ең қауіпті әрі кең таралған қауіп факторларының бірі.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметінше, әлем бойынша 30-дан 79 жасқа дейінгі 1,28 миллиардтан астам адам гипертониямен ауырады, сонымен қатар пациенттердің шамамен 46%-ы өз диагноздары туралы білмейді.

Қазақстанда ағымдағы жылдың бірінші тоқсанының қорытындысы бойынша, қанайналым жүйесі аурулары құрылымында артериялық гипертензия диагнозы бар пациенттердің үлесі 47,7%-ды құрайды. Сырқаттанушылықтың артуы негізінен халықты скринингпен қамтудың ұлғаюымен байланысты.

Аурудың бастапқы кезеңінде ешқандай белгілер болмайды, алайда медициналық-санитариялық алғашқы көмек ұйымдарында жүргізілетін қан қысымын өлшеу, ЭКГ түсіру және зертханалық талдаулардың арқасында пациенттер дер кезінде ем қабылдай бастайды және қажет болған жағдайда диспансерлік есепке алынады.

2024 жылы скринингтен 1,9 миллионға жуық адам өтті, нәтижесінде 104 мыңнан астам жаңа гипертония жағдайы анықталып, олар тұрақты бақылауға алынды.

Еуропалық гипертония қоғамының ұсынымдарына сәйкес:
• Артериялық қысымның нысаналы деңгейі – 140/90 мм сын. бағ. төмен болуы тиіс;
• Емдеу өмір салтын өзгертуді (тұз тұтынуды азайту, темекі мен алкоголден бас тарту, физикалық белсенділік) және қажет болған жағдайда дәрі-дәрмекпен емдеуді қамтиды.

Денсаулық сақтау министрлігі халықты артериялық қысымын бақылауға, профилактикалық қарап-тексерулерінен тұрақты түрде өтуге және емдеуші дәрігердің ұсынымдарын орындауға шақырады.

16 мамырда елдің барлық өңірлерінде Республикалық репродуктивтік денсаулық апталығы шеңберінде халықтың адам папилломасы вирусы, оның салдары және профилактиканың мүмкіндіктері туралы ақпараттылығын арттыруға бағытталған іс-шаралар өткізілуде.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, 2025 жылғы мамыр айындағы жағдай бойынша 11–13 жас аралығындағы 138 469 қыз бала АПВ-ға қарсы вакцинаның алғашқы дозасын, ал 44 956 қыз бала екінші дозасын алған.

Жатыр мойны обыры (ЖМО) әйелдердің арасында кең таралған онкологиялық аурулардың бірі болып қалып отыр. Жыл сайын әлемде осы диагноздан шамамен 300 мың әйел көз жұмады. Қазақстанда жыл сайын ЖМО-ның шамамен 2 мың жаңа жағдайы тіркеледі.

Жатыр мойны обырының дамуының негізгі себебі — жоғары онкогендік қауіпті адам папилломасы вирусының 16 және 18-типтері. Сондықтан уақытылы профилактика, әсіресе вакцинациялау, аса маңызды.

Вакцина тұрақты иммунитет қалыптастырып, болашақта аурудың дамуының алдын алуға мүмкіндік береді.

АПВ-ға қарсы ұлттық вакцинациялау бағдарламасы 2024 жылғы 1 қыркүйекте басталып, жоспарлы түрде жүргізілуде. Бағдарлама 11–13 жас аралығындағы қыздарды қамтиды және халықаралық стандарттар мен ұсынымдардың негізінде іске асырылуда.
Қазақстан онкологиялық ауруларды төмендету және әйелдер денсаулығын сақтау мақсатында бұл практиканы енгізген 135 елдің бірі болды.

Бүгінде Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры денсаулық сақтау жүйесінің негізгі элементтерінің бірі болып табылады. Қазіргі таңда көптеген проблема жиналып қалды. Біз олардың себептеріне терең талдау жүргізіп, оларды жедел шешуге кірістік.

🔷Мысалы, менің ойымша, мониторинг жүргізу процесін реттеуден (бұған дейін жазғанымдай) бөлек, Қор тарапынан медициналық ұйымдардың қаржылық тәртібін қамтамасыз ету үшін қолданылатын шаралардың «қаталдығын» біраз жұмсартатын уақыт келді.

Мұнда бақылау механизмінің икемдірек әрі теңгерімді болуына басымдық беру көзделіп отыр.

Бұл бағытта алдағы 1-2 айда бірқатар өзгерістер енгізіледі.

1️⃣ Бірінші. Қор «алдымен төлем — содан кейін мониторинг» қағидатына көшеді (бұдан былай барлық ықтимал кемшіліктер бойынша қайта тексерудің аяқталуын күтудің қажеті болмайды).

2️⃣Екінші. «Сызықтық шкаланы» ай сайын емес, тоқсан сайын қолдану мүмкіндігін енгіземіз, бұл бір айдағы жоспардан тыс орындалған жұмыстармен басқа айдағы жоспардың орындалмауын теңестіруге мүмкіндік береді (алайда, медициналық ұйымдардың да өз жұмысын нақты жоспарлап, тез әрекет етуі талап етіледі).

3️⃣Үшінші. «Қосарланған алу» мүмкіндігін жоямыз – яғни, қарапайым тілмен айтқанда: егер анықталған бұзушылықтар (кемшіліктер) бойынша сома алынған болса, онда сызықтық шкаласы бойынша қосымша алым жүргізуге қажеттілік туындамауы мүмкін.

Біз қаржылық тәртіптің маңызын жақсы түсінеміз, бірақ пациенттердің нақты қажеттіліктері мен дәрігерлердің мүмкіндіктері де соншалықты маңызды. Сол себепті біз тепе-теңдікті табуға тырысып жатырмыз.

✅Біздің мақсатымыз — әділ, ашық әрі түсінікті жүйе құру. Мұнда дәрігер жүйемен күреспей, өз жұмысын атқаруы тиіс.