Білім-Ғылым

Қазір елімізде Мемлекет басшысының тапсырмасымен «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы іске асып жатыр. Осы жоба аясын­да Абай облысында жыл соңына дейін 2 700 оқу­шы­ға арналған төрт жаңа мек­теп ашылады. Бұ­ған қоса, биыл тағы бір мек­тептің құрылысы басталмақ.

Былтыр Семей қаласында 1 200 орындық ІТ-мектеп-ли­цейі салынды. Бұл шаһардағы ме­к­­теп­тегі оқушы орны тапшы­лы­­ғын едәуір азайтты. Жаңа мек­­­теп заманауи техноло­гия­мен жабдықталған. Үш қа­бат­ты ғи­­маратта физика, химия, био­­­­логия, информатика кабинет­тері, мультимедиялық сыныптар, графика және модельдеу кабинеті, сондай-ақ зертханалар, телестудия, смарт-сыныптар, 3D-принтерлер мен роботтехника кабинеттері жұмыс істейді. Сондай-ақ 280 орындық мәжіліс залы мен 420 орындық асхана бар.

Жаңа мектепте оқушылар­дың шығармашылық және интел­лектуалдық қабілетін да­мы­туға ықпал ететін орта құру­ға да баса назар аударылған. Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалар үшін жеке сани­тар­лық бөлмелері бар кең каби­неттер қарастырылған. Жедел­сатылар, пандустар және арнайы бағыттаушы белгілер орна­тылған. Әр мектепте психолог, логопед және дефектологтер қызмет істейді. Бұл білім орда­сының басты ерекшелігінің бірі – жұмсақ жиһаздармен, кітап­тармен, музыкалық аспаптармен және үстел ойындарымен жабдықталған оқушылар мен оқытушылар арналған демалыс орны бар. Сонымен қатар білім мекемесінде балалардың қауіпсіздігін қадағалайтын заманауи бейнебақылау жүйесі орнатылған.

«Бұған дейін 4 білім мекемесі күрделі жөндеуден өтіп, робот­техника, химия, биология, физика және «STEM» бағыттағы пән­дер бойынша 56 заманауи пән­дік кабинет жабдықталды. Педагог­тердің біліктілігін арттыру да маңыз­ды қадам. Бүгіні күні 5 300-ден астам мұғалім тегін білікті­лікті арттыру курсынан өтті. Қа­зір­гі таңда Абай облысында орта білім беру ұйымдарының 38% аудандық және ауылдық мек­­теп­ті құрайды. Олардың 86-ы жаң­ғыртылған», деді облыс әкімінің орынбасары Жасұлан Сәрсебаев.

Абай облысы 

«Нұра» ауданындағы Е-535 көшесінде орналасқан №100 жаңа мектеп 2 000 оқушыға арналған. Астана әкімдігі Telegram-каналының хабарлауынша, мектептің жалпы ауданы 23 мың шаршы метрді құрайды.

Білім беру мекемесінде заманауи кабинеттер, 450 орындық акт залы, 130 адамға арналған асхана, физика, химия және биология зертханалары, сондай-ақ 4 спорт залы бар.

«Бұл мектеп өзінің материалдық-техникалық базасымен ерекшеленеді. Бүгінгі таңда мектепке 500-ге жуық оқушы қабылданды», - деді мектеп директорының міндетін атқарушы Мұрат Ахметов.

.

Кітап оқу - адамның тұлғалық болмысына, ақыл-ойы мен тәрбиесіне азық болатын рухани құрал. Ол адамды ойландыратын, дамытатын, өмірдің терең мәнін ұғындыратын сенімді серік. «Бірақ біз осы мүмкіндікті қалай пайдаланып жүрміз? Қанша кітап оқысақ та, біліп-түйгеніміз санамызға сіңіп, өмірімізге әсер етіп жатыр ма? Қазіргі таңда жастардың кітап оқуға деген құштарлығы қандай, қалай оқу керек?» деген көкейдегі көп сауалды негізге алып, оған жауап іздеу үшін Құлсарыдағы №1 қалалық кітапхана меңгерушісі Нұрсұлу Бердібековамен сұхбаттасқан едік.

– Нұрсұлу Самсақызы, сіз кітапты қалай оқисыз, кітапхана меңгерушісі ретінде белгілі бір әдісіңіз бар ма ?

– Кітап оқу – білімге бастар жол. Бірақ әр кітапты дұрыс, мағыналы оқу үшін арнайы дағдылар қажет. Ең алдымен, мақсат қойып, екіншіден зейін қойып, түсініп әрі түйсініп оқу керек. Мен өзім қолыма қалам алып маңызды тұстарды түртіп, көшіріп отырғанды жөн көрем. Ал оқып болғасын ойыңызды достарыңызбен, жанұяңызбен бөлісіп, пікір алмасыңыз. Менің кітаппен дос болуыма әкем себепкер болған. Ол кісі оқыған әдеби кітаптары мен көркем-әдеби журналдан оқығанымен бөлісіп отыратын. Содан кітапқа деген қызығушылығым оянды. Кітапханада да оқырмандар арасында оқыған кітаптарымен бөлісетін пікір алмасу кештері өтіп тұрады. Кітап оқу жай әрекет емес, жан мен ойдың жұмыс істеуі. Әр кітап – жаңа әлем. Оған сапар шегу біздің шынайы ықыласымызға тікелей байланысты.

– Қазіргі жастар кітапханаға келуге, кітап оқуға қаншалықты құштар?

– Жастардың кітап оқуға деген қызығушылығы бар, олардың арасында оқу мәдениеті жойылған жоқ. Десе де ол цифрлық форматқа байланысты деп ойлаймын. Көптеген жастар электронды кітаптарды оқып, аудиоларды тыңдағанды жақсы көреді. Сондықтан дәстүрлі кітапхана емес, “жаңа форматтағы” коворкинг, мультимедиа, шығармашылық кеңістігі бар кітапханаларға қызығушылық артып келеді. Кейбір жастардың кітапқа деген қызығушылығының төмендеуінің себебі - смартфон, интернет, әлеуметтік желілер. Бірақ заман талабына сай кітапханаларда әдеби квесттер, интеллектуалды ойындар, буктрейлер, поэзия кештері, тренинг сияқты шығармашылық жобалар өткізу жастардың өзара қарым-қатынас жасауына мүмкіндік береді. Кейбір кітапханаларда жаңашылдықтың, заманауи сервистің болмауы, яғни, заманауи технологияларды, жаңа жобалар мен шығармашылық тәсілдерді қолданбау оқырман тартуға кедергі келтіретіні рас. Бұл жағдайдың бірнеше себебі бар. Жалпы айтқанда, материалдық-техникалық базаның әлсіздігі, кітапханашылардың кәсіби дамуының шектеулігі, яғни заманауи әдістерге бейімделу үшін үздіксіз оқу, тәжірибе алмасу, тренингтер қажет. Біздің орталық кітапханада әдіскерлер жыл сайын кәсіби сабақтар мен семинарлар, тренинг, ойындар өткізіп тұрады. Әріптестер өз жұмысындағы сәтті жобаларымен бөліседі. Жаңа әдіс-тәсілдер, инновациялық идеялар ортаға салынады. Демек, қазіргі жастардың кітапханаға келуіне деген құштарлығы бар, бірақ бұл құштарлық кітапхана қандай орта ұсына алатынына байланысты артып отырады. Оның үстіне кітапхана заманауи талапқа сай ғимараты тартымды, толыққанды жабдықталса, нұр үстіне нұр болар еді. Жастар – жаңашыл, шығармашыл, еркіндікке құмар буын. Сондықтан оларды тарту үшін кітапханалар да өз қызметін жаңартып отыруы керек.

– Өзіңіз атап өткендей, әлеуметтік желілердің кітап оқу уақытының орнын басуы қазіргі заманның дерті секілді. Олай болса, кітап оқуға деген ынтаны қалай арттыруға болады?

- Кітап оқуға ынтаны арттыру – әр адам үшін әртүрлі тәсілді қажет ететін процесс. Ең әуелі, қызығушылыққа сай кітап таңдау керек. Өзіңізді қызықтыратын жанрдағы еңбекті қалап оқыңыз. Мысалы: детектив, фантастика, мотивация, өмірбаян, т.б. Бірінші беттен бастап қызықтырып әкететін кітаптар таңдауға тырысыңыз. Оқу жоспарын құрып, күніне 10–15 бет оқуды мақсат етіп, аптасына 1 кітап немесе айына 2 кітап деп жоспарлаған дұрыс. Күн сайын белгілі бір уақытта мысалы, ұйықтар алдында, таңғы шайдан кейін оқуға үйреніңіз. Телефоннан аздап алыстау үшін «оқу уақыты» деп белгі қойыңыз. Кітап таңдағанда қалың кітаптардан емес, қысқа, қызықты повестерден бастаңыз. Әдеби эссе, заманауи қазақ прозасы немесе тіпті ертегі түріндегі кітаптардан бастау жеңіл болады. Сонымен қатар кітапхана клубтарына, кітапханадағы оқырман шараларына қатысу да ынталандырады. Біздің кітапханада “Жас оқырман” клубы бар. Олар – біздің тұрақты оқырмандарымыз. Кітап оқып қоймай, кітапханада өтетін іс-шараларға да белсенді араласады. Көрініс қояды, поэзиялық кештерге, тренингтер мен әдеби квестерге, сайыстарға, қызықты ойындарға қатысады. Бұның барлығы келген оқырманды ынталандыру үшін. Әр адам өзін оқу жолында тәрбиелей алуы тиіс.

– Кітапқа құштар адамдардың арасында да кітап оқу барысында зерігіп кету процесі көп кездеседі. Оның алдын алу үшін не істей аламыз?

– Кітап оқу барысында зерігіп кету көп адамның басынан өтетін қалыпты жағдай. Ең әуелі, бұл кітапты неліктен оқып жатқаныңызды ойлаңыз. Егер нақты мақсат болмаса зерігу пайда болады. Зерігіп кетудің алдын алу үшін оқырманға бірнеше әдісті ұсынып көрейін. Біріншіден, оқу барысында жалығып бара жатсаңыз, оқу форматын ауыстырып көріңіз. Қағаз кітаптан шаршасаңыз аудиокітап тыңдаңыз. Кітап оқығанда тыныш, жарық жерге барыңыз. Ыңғайсыз отырыс, нашар жарық зейінге кері әсер етеді. Орныңыздан тұрып, жаттығу жасаңыз немесе таза ауада жүріп келіңіз. Ми тынығып, зейін қалпына келеді. Ең маңыздысы, оқу барысында үзіліс алып үйреніңіз. Мүмкін, оқып жатырған кітап сіздің қызығушылығыңызға сай келмейтін шығар. Біз маман ретінде осы процесті ескеріп, кітапханаға келген әрбір оқырманның жас ерекшелігіне қарай, «Қандай мақсатпен оқығысы келеді?», «Қандай жанрды қалайды?» деген сұрақтар қойылып, сұранысын орындап отырамыз. Сонымен қатар оқырмандардың кітап таңдауына көмектесеміз. Кітаптың қысқаша мазмұнын, қызықты тұстарын немесе автор туралы мәлімет беріп, оқырманға оқуға ұсынамыз. Атап айтар болсақ, “Көп оқылатын кітаптар”, “Айдың үздік кітабы”, “Жаңа түскен әдебиеттер” сынды бұрыштар, көрмелер жасалып, оқырманға көмек көрсетіледі. Кітапханашының басты міндеті - оқырман мен кітап арасында көпір бола білу. Адам оқыған сайын білімге ие болады. Ал білімі артқан сайын білігінің аз екенін сезіне бастайды. Бұл сезім адамды көбірек оқуға итермелеп оқу дағдысын қалыптастырады. Бірақ қолға түскен әр кітапты емес, пайдалы, құнды кітаптарды таңдап оқу керек. Маңызды болғаны көп оқу емес, жақсылап оқу. Жақсылап оқи алған адам оқығанын түсініп, сол жайлы ойланып, өміріне ғибрат ала алады.

– Әңгімеңізге рақмет! Руханият жолындағы еңбектеріңізге толағай табыс тілейміз!

Түйін: Расында да №1 қалалық кітапхана меңгерушісі Нұрсұлу Бердібекова айтқандай, қазір оқыған кітаптың саны емес, кітаптың мазмұны мен оқығанымызды түсіну, әрі өмірімізде қолдана білу аса маңызды. Сондықтан кітаппен дос болу өзіңмен рухани байланыс орнатудың ең әдемі жолы екенін естен шығармаған жөн.

Сұхбаттасқан Әйгерім Ғалымжан

Жақында мұхиттың арғы жағындағы Америка елінен киелі мекен – Кең Жылыойға сүйінші хабар жетті. Құлсары қаласындағы №16 Д.Жазықбаев атындағы орта мектептің 6-сынып оқушысы Ислам Бисеналиев халықаралық математика олимпиадасында жоғары нәтиже көрсетіп, Қазақ елінің мерейін үстем етті. Әрине, бұл жеңісті жетістікке ол оңайлықпен жеткен жоқ.

Ол биылғы маусым айының 29-30-ы күндері Болгарияның Несебр қаласындағы “Шекарасыз математика” халықаралық олимпиадасында жүлделі III орынды иеленген еді. Енді, міне, шілденің 9-ы мен 10-ы күндері АҚШ-тың Хьюстон қаласындағы әйгілі Райс университетінде өткен «Olympiad USA» халықаралық математика олимпиадасында Ислам I орын жеңіп алып, алтын алқа мен бағалы сыйлықтарды қанжығасына байлады. Бұл жас дарын иесінің жылдар бойына тынымсыз ізденісі мен табандылығының жемісі. Бұл жеңістің қыр-сырын, жас жеткіншектің қуанышын өз аузынан білу мақсатында Исламмен арнайы хабарласқан едік:

– Отбасында бес баламыз. Менің Икрам деген сыңарым бар. Ол екеуміз каратэ үйірмесіне қатысып, республикалық жарыстардан жүлде алып жүрміз. Ал мектепте оқу озатымыз. Биыл Назарбаев интеллектуалдық мектебіне оқуға түстік. Мен 3-сыныптан бастап аудандық олимпиадаларға қатысып жүрдім. 5-сыныпта математика пәнінен дәріс беретін ұстазым Лаура Нұрланқызы олимпиадаға арнайы дайындай бастады. Сол жылы ауданнан 1-орын иеленіп, облысқа жолдама алдым. Ал 6-сыныптан бас-тап “Білімге ниет” оқу орталығына қосымша дайындыққа бардым. Онда Сағиева Мадина апай халықаралық олимпиадаларға дайындап, іріктеу кезеңінен өттім. Осылайша мені финалға шақырды. Математикаға деген қызығушылығым, ата-анамның маған артқан сенімі және Мадина апаймен бірге жүргізген әзірлігіміз осы жеңіске жетуіме басты себеп болды. Нәтижесінде осы жазда қос бірдей халықаралық олимпиадаға қатыстым. Екеуінің де есептері бір-біріне ұқсамайды, әртүрлі бағытта берілді. Болгариядағы олимпиаданың есептері қиындау көрінді. Себебі онда өткен “Шекарасыз математика” олимпиадасында геометриялық есептер кездесті. Ал біз 6-сыныпта геометрияны әлі өтпеген едік. Сол себепті ІІІ орын алып қалдым. Ал Америкадағы есептер біздің мектеп бағдарламасына жақын келді,-дейді ол ағынан жарыла.

«Болашақта кім болғың келеді, қандай арман-мақсаттарың бар?» деген сауалымызға: «Әкем секілді инженер боламын. Сонымен қатар әлемде математикадан әлі де шешімі табылмаған 7 үлкен есеп бар. Болашақта сол есептердің шешімін тапсам деп армандаймын. Бұл – менің ең басты үлкен арманым» деді болашақ жылыойлық математик. Ислам Бисеналиевтің ата-анасының сөзінше баласының дарыны мектеп жасына дейін байқалған. «Исламның математикаға бейімділігін 3 жасында байқадық. Ол мектепке дейін-ақ көбейту кестесін өз бетінше жаттап алып, есептер шығаруға қызығушылық таныта бастады» дейді.

Әрине, Исламның бұл жеңісі – тек өзі мен мектебі, Жылыой жұрты үшін ғана емес, күллі Қазақ елі үшін үлкен мақтаныш. Біз «ғылымның атасын» меңгерген балғын дарынды, ата-анасы мен ұстаздарын жеңісті жетістігімен құттықтап, алға қарай да Исламның биік белестерден көріне беруіне тілектеспіз.

Әйгерім ҒАЛЫМЖАН, ҚазҰУ студенті

Осы ретте жол саласында еңбек ететін білікті мамандарды даярлау ісі де назардан тыс қалған жоқ. Атыраудағы "Жол активтері сапасының ұлттық орталығы" РМК Атырау облыстық филиалында жол саласының болашақ мамандары – 19 студент өндірістік тәжірибеден өтті. Бұл – жыл сайын дәстүрге айналған үрдіс. 
Тәжірибеден өткен жастар – С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті мен Атырау энергетика және құрылыс колледжінің студенттері. Сонымен қатар, кәсіпорынмен жасалған меморандум аясында Алматы логистика және көлік академиясының бір студенті де келіп, біліктілігін арттыруға мүмкіндік алды, «Болашақ инженерлер мен зертхана мамандары жол құрылысында қолданылатын материалдарды зерттеу ісіне араласты. Олар керн кескінін талдап,қиыршық тас пен топырақтың сапасын анықтады. Битумға сынама жасау сынды нақты өндірістік тапсырмаларды орындады,дейді зертхана меңгерушісі Дәурен Кенжешев.

Жыл басынан бері аталған филиалдың жол зертханасына республикалық және жергілікті маңызы бар жолдардан 1147 сынама жеткізіліп, олардың 1013-і сараптамадан өткен.  

Ал, С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті  ұстаздарының айтуынша, мұндай тәжірибелер тек білімді практикамен ұштастырып қана қоймай, жастарды жол саласының маңыздылығын терең түсінуге жетелейді. Ең бастысы – болашақта осы салада еңбек ететін білікті жұмысшы мамандардың қалыптасуына сеп болады.

«Бұл мекемемен ынтымақтастығымыз болашақ жол және көлік саласындағы мамандарды даярлауда маңызды рөл атқарып келеді. Тәжірибе барысында және экскурсиялар кезінде студенттер жол құрылысындағы жұмыстардың сапасын бақылаудың заманауи әдістерімен танысты. Студенттерге әртүрлі битум түрлері мен олардың жол салуда қолданылу ерекшеліктері, сондай-ақ сапаға қойылатын талаптар туралы кең көлемде түсіндірілді.  Зертханалық жұмыстар мен нақты сынақтар студенттердің ерекше қызығушылығын оятты», дейді Раушан 

Практикадан кейін студенттердің алған әсерлері әрдайым оң. Олар мекеме мамандарының жоғары кәсіби деңгейі мен жылы қарым-қатынасына ризашылықтарын білдіріп, өндірістік жағдайдағы нақты жұмыс барысымен танысудың маңыздылығын атап өтті. 

Биыл бірінші рет тәжірибеден өткендердің бірі - С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің 2 курс студенті Данияр Нағидоллаұлы. Ол жол зертханасында өткен практика кезінде біраз тәжірибе жинағанын айтты

«Мен Исатай ауданы Аққыстау селосынан келіп, білім алып жатырмын. Мамандығым жалпы құрылыс, оның ішінде үй құрылысы, жол құрылысы бәрін меңгереміз. Зертханада битум тазалау және жандыруды, қиыршықтастарды електен өткізуді жақсы үйрендім» деді Д.Нағидоллаұлы.

Атырауда алғаш рет С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің (UTEBAYEV UNIVERSITY) базасында ашылған И.М. Губкин атындағы Ресей мемлекеттік мұнай және газ университетінің филиалына талапкерлерді қабылдау емтихандары басталды. Бұл – инженерлік білім берудің жаңа кезеңін айқындайтын және халықаралық деңгейдегі мамандарды отандық негізде даярлауға бағытталған ауқымды жоба.

Аталған филиалға 2025–2026 оқу жылына қабылдау конкурстық негізде өткізіліп жатыр. Талапкерлер математика және орыс тілі пәндерінен жазбаша емтихан тапсыруда. Емтиханға қатысу үшін Ұлттық бірыңғай тестілеу (ҰБТ) сертификаты талап етілмейді. Сонымен қатар, білім алуға ниетті талапкерлер үшін ақылы негізде оқуға түсу мүмкіндігі де қарастырылған.

Филиал үш негізгі білім беру бағдарламасы бойынша кадрлар даярлайды, олар: мұнай-газ құбырлары мен сақтау қоймаларын салу және пайдалану, мұнай-газ технологиялары, кен орындарын геологиялық модельдеу.    

-Жаңа оқу жылына жалпы саны 100 грант бөлінді. Бұл – мұнай-газ секторына қызығушылық танытқан жастар үшін зор мүмкіндік, - дейді UTEBAYEV UNIVERSITY Басқарма төрағасы–ректоры Гүлзада Шакуликова. – Губкин университетінің филиалын Атырауда ашу – мұнайлы өңіріміз үшін үлкен жетістік. Бұл – жастарымызға әлемдік деңгейдегі сапалы білімге қол жеткізуге берілген нақты мүмкіндік. Біз осы серіктестік арқылы болашақ инженерлер мен кәсіби мамандарды даярлауда жаңа белеске қадам басып отырмыз.

Қабылдау емтихандарын И.М. Губкин атындағы университеттің тәжірибелі профессор-оқытушылар құрамы жүргізуде.

«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы – заманауи, қауіпсіз әрі қолжетімді білім беру ортасын құруға бағытталғаны мәлім, деп жазады Egemen.kz.

Аталған жоба қарқынды жүзеге асып жатыр. Президенттің тапсырмасы шеңберінде 2025 жылдың соңына дейін 206 мың орындық 112 мектеп пайдалануға берілмек, оның 45%-ы ауылдық жерлерде салынады.

Салыстыра айтар болсақ, 2024 жылы жаңа форматтағы 105 мектептің есігі айқара ашылған екен.

«Ұлттық жоба аясында жалпы 460 мың орындық жаңа форматтағы 217 мектептің құрылысы жоспарланған», деп хабарлады Оқу-ағарту министрлігінен.