Аудан

Күз келіп, ауа райының суытуына байланысты тұрғын үйлерде өрт қаупі де арта түседі. Өйткені өптеген пәтер иелері жылыту пештерін пайдаланады. Ал тілсіз жау азаматтардың өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтамауы салдарынан болып жатады. Сондықтан аудан тұрғындары мен қонақтары үйде жылыту пештерін пайдалану кезінде қауіпсіздік шараларын қатаң сақтауы қажет. Себебі, пештердің дұрыс салынбауы мен оларды қолдану кезінде өрт қауіпсіздік ережесін сақтамаудан өрт шығады.

«Жаман айтпай, жақсы жоқ», өрт кез келген үйде болуы мүмкін. Бірақ бірінші мезетте өрт қауіпсіздік ережелері күнделікті бұзылатын жерде бой көтеруі ықтимал. Ал оны алдын алудың жолы - өрт қауіпсіздігінің бірнеше ережесін есте ұстау: Жанғыш материалдан жасалған қабырға мен аралық ойығында орнатылған пеш пен құбыр аралығын пештің немесе түтін құбырының бүкіл биіктігі шегінде қарастыру қажет.

Бұл ретте аралық қалыңдығын сол қабырғаға аралық қалқа қалыңдығынан кем етпей қабылдау қажет; Пайдалану кезінде: түтін шығарғыш пен пешті от жағу мерзімі басталарда, сондай-ақ барлық жылу беру маусымы кезінде үш айда бір немесе бірнеше рет күлден тазарту қажет. Шатырда түтін каналдары өтетін барлық құбырлар мен қабырғалар ағартылуы керек.

Тыйым салынады:

- жанып жатқан пешті қараусыз қалдыруға, сондай-ақ, оны қадағалауды кішкене балаларға тапсыруға;

- пештің алдына отынды, басқа жанғыш заттар мен материалдарды қоюға;

- пешті жандыруға бензин, керосин, дизельді отын және басқа да жанар жағармайды қолдануға болмайды.
Ә.Серіков,

аудандық Төтенше жағдайлар бөлімінің аға инженері,

азаматтық қорғау аға лейтенанты

Көп адамдар атом реакторлары тек электр энергиясын өндіру үшін қолданылады деп есептейді. Шын мәнінде бұл пікір дұрыс емес. Атом энергиясы әртүрлі салада – ғылымда, медицинада, өнеркәсіпте және тіпті жартылай асыл тастарды бояу үшін де пайдаланылатынын атап айту керек.
Мәселен, түссіз топаз атом реакторына түскеннен кейін нейтронды сәулелендіру арқылы көк түске боялады. Зергерлік дүкендердегі асыл тастардың 90 пайызы атом энергиясының көмегімен түрлі түске енеді. Бейбіт атом реакторының бұдан басқа да пайдалы тұстары көп. Бұл туралы Алматы қаласындағы Ядролық физика институты нейтрондық физика зертханасының аға ғылыми қызметкері Қылышбек Тұрлыбекұлы айтып берді. Ғылыми қызметкердің айтуынша, Алматы қаласынан 20 шақырым қашықтықта орналасқан Ядролық физика институтында 55 жылдан астам уақыт бойы су, су зерттеу атом реакторы жұмыс істеп келеді. Реактор тек ядролық физика саласындағы ғылыми зерттеулер мен түрлі материалдарды реакторлық сынақтардан өткізу үшін ғана пайдаланылмайды.

Аталмыш реактордан медицина үшін редиоактивті изотоптар алынады. Бұдан қатерлі ісік ауруларын дагностикалау және емдеу үшін өмірлік маңызды бірнеше препарат дайындалады.

– Сонымен қатар қатерлі ісік жасушаларын анықтауға қолданылатын генераторлар алынады. Йод 131-ден қалқанша безінің қатерлі ісігін емдеу үшін натрий йодиді алынады. Бұл препараттар дайын болған соң Қазақстанның барлық медициналық мекемелеріне жетікізіледі. Сонымен қатар бұл препараттардың арқасында жыл сайын 300 мыңнан астам адам қажетті ем алып, тиісті процедуралардан өтеді. Қазір атом реакторларынан өндірілетін радиоактивті препараттар қатерлі ісіктерді диагностикалау және қалқанша безінің ісігін емдеудің жалғыз тиімді құралы болып табылады. Ядролық зерттеу реакторы атом реакторындағы медициналық изотоптардан басқа өнеркәсіптік көздерді өндіру үшін изотоптар шығарылады. Мұндай көздер өнеркәсіптік нысандардың жабдықтары мен құбыр желілерінің сапасын бақылау үшін радиографияда қолданылады. Олардың көмегімен металл объектілерде жұмыс барысында жабдықтың бұзылуына әкелуі мүмкін ақаулардың бар-жоғын анықтауға да болады, — дейді Қылышбек Тұрлыбекұлы.

Айта кету керек, кәсіби маманның сөзінше, атом реакторлары өнеркәсіптік көздерді пайдалануда мұнай, газ құбырларының бұзылуы сияқты әртүрлі төтенше жағдайларды болдырмауға мүмкіндік береді.

Алтыншаш ҚҰРМАШЕВА

Қазақстанда атом электр станциясын салу мәселесі бойынша жалпыұлттық референдум өткізуге дайындық аясында халықтық штаб мүшелері түсіндіру жұмыстарының қарқынын арттыра түсті. Осы мақсатта «AMANAT» партиясының Атырау облыстық филиалы жанында 14 жұмысшы тобы құрылған. Бұл топтар халық арасында референдумның мән-маңызын түсіндіріп, атом энергиясының халық саулығы мен қоршаған ортаға әсері туралы кеңінен ақпарат беруді көздейді.

Облыстық онкологиялық диспансерінің басшысы, облыстық мәслихаттың депутаты Эльмира Сапарова бастаған жұмыс тобы облыстық онкологиялық диспансердің ұжымымен кездесті. Басты мақсат – АЭС құрылысы туралы референдумның маңызын түсіндіру және бейбіт атом энергиясын пайдалану мәселелерін талқылау. Кездесу барысында штаб мүшелері атом энергиясын пайдаланудың адам саулығы мен қоршаған ортаға әсері туралы нақты дерек-мысалдар келтірді. Олар атом электр станциясының заманауи технологиялары қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, радиациялық қауіптің деңгейін төмендететінін және бұл шешім Қазақстанның энергетикалық тәуелсіздігін қамтамасыз етуге бағытталғанын атап көрсетті.

Кездесуге «AMANAT» партиясы Атырау облыстық филиалы Партиялық бақылау комиссиясының төрайымы Нәсіп Шалабаева, денсаулық сақтау саласының ардагері, техника ғылымдарының кандидаты Қариполла Наурызалиев және денсаулық сақтау саласының ардагері Түркпенбай Нұржігітов қатысты. Олар да референдумның маңызы жөнінде пікір білдіріп, тұрғындарды азаматтық борышына адалдық танытуға шақырды. Әлбетте, референдум өткізу – елдің болашағы үшін аса маңызды қадам. Өйткені, оған азаматтардың қатысуы мен пікірі – Қазақстанның энергетикалық дамуындағы басты шешімдердің бірі болмақ.

– Жасыратыны жоқ, тәуелсіздік алғаннан бері өте үлкен техникалық прогрестен кешеуілдеп қалдық. Оны мойындауымыз керек. Оның да түрлі себептері бар. Бірақ оны жіктеп жатқаннан гөрі дәл қазір көштен қалмауыз шарт. Ал қазіргі елде АЭС салу мәселесі – өте өзекті тақырып. Бұл – жасыл энергияға жататын өндіріс, сондықтан ел болып бірігіп, кешікпей қолға алған жөн. Елімізде осы бағытта мамандарымыз да бар, болмаған жағдайда оны дайындауға мүмкіндік те жеткілікті. Әрине, халықтың пікірі екіге бөлініп жатқанын ескерген жөн, «оған қазынаның мүмкіндігі бар ма?» деген сауалдың мазалайтыны да жасырын емес. Бүгінгі кездесудің мақсаты да сондай күмәнді ойларға жауап беруді көздейді, — деді Т.Нұржігітов.

Халықтық жұмыс тобының мүшелері алдағы уақытта облыс тұрғындарымен кездесулерде түсіндіру жұмыстарын кеңінен жүргізіп, халықтың пікір-ұсыныстарын тыңдай отырып, талқылауды жалғастыру жоспарлап отыр.
Жайна МӘЛІМҚОЖА

2024 жылдың 12 қыркүйегінде Жылыой ауданы аумағында терроризмге қарсы оқу-жаттығу өтіп жатыр.
Осыған байланысты Жылыой ауданы тұрғындарын бұл жайтқа түсіністікпен қарап, қауіпсіздік шараларын сақтауға және құқыққорғау органдарының заңды талаптарын орындап, оқу-жаттығуға көмектесуге шақырамыз.

Оқу-жаттығу кезінде бірқатар шектеу шаралары енгізіледі. Белгіленген елді мекенде көлік құралдарының қозғалысына ішінара шектеу енгізілуі мүмкін.

Қазіргі таңда туған жеріме үлесімді қосамын деген жандар үшін мемлекет тарапынан берілетін мүмкіндік мол. Оған дәлел ретінде ауылдық жерлер мен ықшамаудандарда бой көтеріп жатқан ойын алаңдарын айтуға болады. Қолынан іс келетін кез келген аудан тұрғыны мемлекеттік грантты ұтып алып, балаларға шағын ғана алаңды салып беруіне болады. Ауылына жақсылық жасаған сондай азаматтың бірі – Ғабдол Ғалымжан есімді қосшағылдық жігіт.

Ол «Ауыл жастарының азаматтық белсенділігін дамыту» бағдарламасынан жеңіп алған гранттың қаражатына Қосшағыл ауылына ойын алаңын салып берді. Оны Атырау облыстық ішкі саясат басқармасының қолдауымен «Жаныңдамын» қоғамдық қоры ұйымдастырды. Бағдарламаға қатысуға аудан бойынша 4 өтінім қабылданып, комиссия қорытындысына сәйкес 2 жоба үздік деп танылған. Екеуінің де жеңімпазы Қосшағыл ауылдық округінің тұрғындары екен. Қордан әр қатысушыға 1 миллион теңге қаражат бөлініпті. Міне, соның бірі – Ғабдол салған балалар ойын алаңы жақында салтанатты түрде ашылды.

Түрлі түсті шарлармен, жалаушалармен безендірілген алаң іші балалар мен ата-аналарға, ардагерлер және ауыл тұрғындарына лық толды. Бұл жер балалар ойыны және жаттығу алаңы болып екіге бөлінеді. Алғашқысында әткеншектер, сырғанақ, өрмелеуіш, төбесі жабылған ойын құрылғылары орнатылған. Олар түрлі түсті сырлармен әсемделіп, безендірілген. Алыстан-ақ «мен мұндалайды». Сондай-ақ балалар ойнайтын алаңға құм төгілген. Бұл жерде қосшағылдықтар бос уақытын тиімді өткізіп, салауатты өмір салтын ұстанатын болады.

Алдымен, тұрғындарды осы қуанышты сәтпен ауыл әкімінің міндетін атқарушы Алтынгүл Бозданова құттықтады. Ішкі саясат басқармасының жастармен жұмыс бөлімінің басшысы Айдар Мақсотұлы мен ойын алаңын салушы Ғабдол Файзоллаұлы жаңа алаңның лентасын қиды.

Осынау сәтті асыға күткен тұрғындар алаң ішін аралап, балалар асыр салып ойнап жатты.

П.Түркенбайқызы

Қазақстан – түрлі ұлт пен ұлыстың ұйыса бірлікте күн кешіп жүрген құтты мекені. Ауданымыздың өзі соған нақ дәлел. Бүгінде ана тіліміздің барлық жылыойлықтың ортақ тіліне айналғаны бәрімізге аян. Өйткені мұндағы орысың да, татарың да, басқа ұлт өкілдері де қазақшаға судай. Мемлекеттік тілдің мәртебесін күнделікті өмірде көкке көтеріп жүрген олар жақында сахна төрінде де ұлттық құндылығымызды ұлықтады.

Өткен аптада аудандық мәдениет үйі қабырғасында «Тіл – халықтың жанын танудың кілті» атты өзге ұлт өкілдері арасында аудандық байқау өткізілді. Сайыста 5 үміткер 4 кезең бойынша бақ сынады. Барлық кезең де тартыс пен қызыққа толы болды.

Алғашқыда өздерін қара өлеңмен таныстырған қатысушылар арасында көркемсөздің майын тамызып, ақындық өнерін паш етіп, өз туындысымен көзге түскендер де болды. Келесі кезеңде мақал-мәтел айтудан сынға түсіп, аянып қалған жоқ. Тіпті, тілін шұбарлап жүрген көп қазақтан асып түсті десек те болады. Олардың ынта-жігерін көріп отырып, «тілді сүйсе, осылай сүйсін» дегің келеді. Үшінші бөлімде бір сөздің ішіндегі әріптерден бірнеше сөз құраудан жарысты. Осы сәтте дара шауып, топтан озғандар көзге түсе бастады. Дегенмен, ақтық кезең бәрін өз орнына қойғандай болды. Бірақ, бірінен бірі асып түсетін үміткерлердің барлығы үдеден шығып, көрермен көзайымына айналды. Бұл сайыста әуелеген ән де шырқалып, ұтымды ұйқаспен өрілген өлең де оқылды.

Қазылар алқасының қатаң сынынан өткендер жарыстың жүлдесін қанжығалады. Марина Щедрина мен Венера Байсеупова Алғыс хат алды. ІІІ орынды – Лариса Аксакалова, ал ІІ орынды – Айнэль Гилятова жеңіп алды. Топтан озған Юлиана Новикова – көрерменнің ғана емес, әділ қазылардың да көңілінен шығып, жүлделі І орынды иеленді. Ю.Новикова байқау туралы әсерімен бөлісіп, өз сөзінде былай деді:

- Сайыс өте тартысты өтті. Өз басым қазақы ортада өскеннен кейін бір кісідей тілімді, салт-дәстүрімді жетік білемін. Келіндік қызметте де түйгенім көп. Қатысушылардың барлығы да жүйріктің жүйрігі, білімдінің білгірі екенін дәлелдей алды. Жалпы байқау өте тамаша өтті және ұйымдастырушыларға зор ризашылығымды білдіремін. Қазылар қорытынды сөзді түйіндеп, барлық сайыскерді арнайы диплом мен ақшалай сыйлықпен марапаттады. Бұл күні қазақ тілінің мәртебесі тағы бір көтеріліп, келген көрерменнің көңіліне жылылық ұялатқан тамаша кеш болды.

Е.Алтайұлы

«Саналы бизнес жаса» деп ұрандатқан «Таңдау» жобасының үшінші легі де аяқталды. Соның арқасында «Батыр болсаң, жауыңа найзаң тисін. Бай болсаң, халқыңа пайдаң тисін» деген ұстанымдағы жас кәсіпкерлер қатары толығып, жаңа жұмыс орындары бой көтермек. Осыған орай жақында жобаны жылдық қорытындылау және үшінші кезең жеңімпаздарын марапаттау шарасы өтті. Екінші жыл қатарынан өтіп жатқан жоба «Теңізшевройл» компаниясының қолдауымен, Орталық Азияның Еуразия қорының қаржыландыруымен жүзеге асты. Шағын және орта бизнесті қолдауға арналған жобаға 2023-2024 жылдары 269 адам өтінім беріп, 105 талапкер білімін жетілдірді. Оның ішінде 44 қатысушы кәсіпкерлігін дамыту үшін қаржылық қолдау алды. Шараның ашылуында аудан әкімінің орынбасары Гүлнафис Айшуақова сөз сөйледі:

-Мен «Таңдау» жобасының бірнеше іс-шарасына қатысып, оның табысты іске асырылып жатқанына және тұрғындар арасында сұранысқа ие екеніне көзім жетті. Жоба аудан тұрғындарына шағын кәсіпті ілгерілету үшін жарқын мүмкіндіктер ұсынды. Біз қатысушыларға сәттілік, ал «Таңдау» жобасына жалғасын таба беруін тілейміз,- деді.

Ауданның экономикалық және әлеуметтік жағынан өсіп-өркендеуіне септігін тигізетін жобада қатысушылар стратегиялық және қаржылық жоспарлау, маркетинг және бизнесті дамыту мақсатында бизнес-секторда тәжірибесі бар білікті тренерлерден сабақ алып, әр тренингтен кәсіп ашу үшін білімін толықтырып шықты. Соның арқасында бағдарлама бойынша үшінші кезеңнің жеңімпаздары мол мүмкіндікке ие болды. «Теңізшевройл» компаниясының Қазақстандық қамтуды дамыту бөлімінің үйлестірушісі Саламат Сергейұлы сөз сөйлеп, жобаның жұмысына сәттілік тіледі. Ауданда көптеген әлеуметтік жобаларды іске асырып, қоғам игілігі үшін қызмет етіп жүрген «Таңдау» жобасының директоры Айгүл Сайынқызы:

-Жоба әсерімен жаңа жұмыс орындары ашылып жатыр. Жастар арасында кәсіпкерлікке ұмтылыс пайда болып, жергілікті тұрғындардың табысты мансапқа қол жеткізу мүмкіндігі кеңеюде. Жеңімпаздарға 5 жылға пайызсыз несие беру арқылы кәсібіне қажетті құрал-жабдық сатып алуға жәрдемдесеміз. Ал, қайтарылған қаражат жаңа бизнес бастамаларға қайта инвестиция ретінде құйылады. Яғни кәсіп ашуға мүмкіндігі жоқ тұрғындарды тұрақты қолдап отыруға бағытталады. Сол арқылы шағын және орта кәсіпкерлік салаларының дамуына серпін береміз, - деп өз пікірімен бөлісті.

Жобаға қатысушылардың арасында көпбалалы отбасылар, жас буын өкілдері, Теңіздегі мердігер мекемеден қысқартылған жұмыссыздар да болды. Олар өздерінің жаңашыл көзқарасының арқасында бағдарламаның жеңімпазы атанып, бүгінде өздері армандаған салаларында мол табысқа жетуді көздейді. Көлік жөндеу орталығына қаржылай көмек алған сондай қатысушының бірі Исабек Жоламан өз сөзінде:

-Бұл жобаны «инстаграм» желісінен көріп, басында оның шынайылығына аса сенген жоқпын, себебі мұндай үлкен көлемдегі қаражатты ешкім пайызсыз бермейді деп ойладым. Бірақ уақыт өте келе, 1-лек жеңімпаздарының оқу сертификатын және бизнесіне қаржы алғанын көріп, қызығушылығым артты. Бірден өтінім жіберіп, одан кері байланыс жасап, жоба туралы толық ақпарат алдым. Алғашқы тренингке қатысып, есепшінің көмегінсіз-ақ қаржылық есептеуді үйрендім. Берілген қаражатқа көлік жөндеу орталығын ашып, ішін заманауи жабдықтармен толықтырғым келді. Себебі, Құлсары қаласында 10 көлік жөндеу орталығы болса, оның 8-і ескі құралдармен жасайды. Сонымен қатар, кәсіп ашылған соң, кемінде 3 адамды жұмыспен қамтығым келеді»-деді.

Шара барысында алғашқы лек қатысушыларының жетістік тарихы бейнесюжет арқылы экраннан көрсетіліп, әрбір атқарылған жұмыстың артында үлкен еңбек пен шыдамдылықтың тұрғанын тағы бір дәлелдеді. «Таңдау» жобасының үшінші айналымында кәсіптерден жиһаз өнімін шығару, ет, кондитер өнімдері, қызмет көрсету саласы, оның ішінде, көлік жөндеу, оқу және өнер, диагностика орталықтары, тігін цехы, ауылшаруашылығы бойынша мал өнімдері мен мал бордақылау, одан бөлек спорт саласы, IT саласы мен экологиялық идеялар да қолдау тапты. Соның бірі – «Жетіген» өнер студиясының жетекшісі Әйгерім Жаңабайқызы. Оның бастауымен құрылған жетігеншілер ансамблінің орындауында халық күйі «Кербез қыз» орындалып, шараға қатысушылардың зор ілтипатына бөленді. Шара соңында «Теңізшевройл» компаниясының қазақстандық қамтуды дамыту бөлімінің үйлестірушісі Саламат Сергейұлы мен «Таңдау» жобасының директоры Айгүл Сайынқызы жеңімпаздарды сертификатпен марапаттап, жоба жеңімпаздары Фариза Махисова мен Елубай Ережепұлы сөз сөйлеп, ұйымдастырушылар мен қолдаушыларға алғысын жаудырды. Одан бөлек жоба аясында өз көмектерін созған азаматтарға да алғысын білдіріп, арнайы сыйлығын табыстады. Сондай-ақ, үшінші лек жеңімпаздарының арасынан аспаздық кәсіпке бет бұрғалы тұрған кәсіпкерлердің өз қолынан шыққан өнімдерімен ақ дастархан жайылды. Болашақ кәсіпкерлердің бизнес жоспары жайлы ой-пікірі мен еңбегі туралы емен-жарқын әңгіме фуршет басында жалғасын тапты.

Д.Ізбасарқызы

Жиынға С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің профессорлық-оқытушылар құрамы, ғалымдар мен студенттер қатысты. Олар мемлекет басшысының халыққа Жолдауы аясында берілген тапсырмалар мен міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған мәселелерді талқылады.
Дөңгелек үстел барысында АЭС-тің қоршаған ортаға әсері, ядролық қалдықтарды басқару, климатқа әсері және қауіпсіздік шаралары туралы маңызды мәселелерді ортаға салды.
- Атом электр станциясын салу көптен бері көтеріліп келе жатыр. Әркім әртүрлі пікірде. Бүгінгі электр энергиясы халықты жүз пайыз қамтып отыр деп айта алмаймыз. Қазір еліміз күннен күнге дамып, халық саны да көбеюде. Егер осы қарқында дамитын болсақ, онда бізге АЭС керек болады. Ол арқылы біз тапшылықты жойып, экономикалық жағдайымыз бен энергия қауіпсіздігін жақсарта аламыз,- деді С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің профессоры Дүйсенбек Құлжанов.

Қатысушылар АЭС құрылысы мен оның экологиялық аспектілерін ескере отырып, Қазақстан үшін қауіпсіз әрі экологиялық тұрақты шешімдерді іздестіру қажеттігін алға тартты.