Заң мен тәртіп – кез келген мемлекеттің берік іргетасы, қоғам дамуының басты шарты. Олар адамдар арасындағы қатынастарды реттеп, құқық пен міндеттердің теңгерімін қамтамасыз етеді.
Заң үстемдігі орнаған елде әділеттілік салтанат құрып, азаматтардың қауіпсіздігі мен бостандығы қорғалады. Сондықтан заң мен тәртіп мәселесі тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ жауапкершілігі болып табылады.
Алдымен, «заң» ұғымына тоқталсақ, заң – мемлекет қабылдаған, баршаға міндетті құқықтық нормалардың жиынтығы. Ол қоғамдағы тәртіпті сақтауға, дауларды әділ шешуге және әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған. Ал «тәртіп» – осы заң талаптарының нақты өмірде орындалуы, яғни азаматтардың белгіленген ережелерге саналы түрде бағынуы. Заң бар жерде тәртіп болуы тиіс, ал тәртіпсіз заң өз мәнін жоғалтады. Заң мен тәртіптің қоғам өміріндегі рөлі орасан зор. Ең алдымен, олар азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға қызмет етеді. Әр адам өз құқығының заңмен қорғалатынына сенімді болғанда ғана еркін өмір сүріп, еңбек етіп, шығармашылықпен айналыса алады. Сонымен қатар, заң тәртіпті сақтау арқылы әлсіз топтарды – балаларды, қарттарды, мүмкіндігі шектеулі жандарды қорғауға мүмкіндік береді.
Екіншіден, заң мен тәртіп қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Қылмыс деңгейі төмен, тәртіп сақталған қоғамда адамдардың бір-біріне деген сенімі артады. Бұл өз кезегінде экономикалық дамуға, инвестиция тартуға және әлеуметтік тұрақтылыққа жол ашады. Өйткені ешбір кәсіпкер немесе инвестор заңсыздық белең алған, тәртіпсіз елде жұмыс істеуге құлықты болмайды. Үшіншіден, заң мен тәртіп азаматтық мәдениетті қалыптастырады. Заңды құрметтеу – жоғары мәдениеттің белгісі. Көшеде, қоғамдық орындарда, жолда немесе қызмет бабында ережелерді сақтау адамның ішкі жауапкершілігін көрсетеді. Мұндай қоғамда адамдар тек жазадан қорыққандықтан емес, ар-ожданымен заңды сақтайды. Алайда заң мен тәртіпті қамтамасыз ету тек мемлекетке ғана жүктелетін міндет емес. Әрбір азамат заң талаптарын орындауға, өз әрекетіне жауап беруге тиіс. Заңды бұзу – тек жеке адамның емес, бүкіл қоғамның дамуына кері әсер ететін құбылыс. Сондықтан құқықтық сауаттылықты арттыру, әсіресе жастар арасында, аса маңызды. Мектеп пен жоғары оқу орындарында құқық негіздерін оқыту, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы түсіндіру жұмыстары осы мақсатқа қызмет етеді. Қорытындылай келе, заң мен тәртіп – бейбіт, әділетті және дамыған қоғамның басты кепілі. Заң үстемдігі орнаған жерде тұрақтылық, сенім және болашаққа деген үміт бар. Әр азамат заңды құрметтеп, тәртіпті сақтауға өз үлесін қосқанда ғана мемлекет қуатты, қоғам берік болмақ. Сондықтан заң мен тәртіпті сақтау – бүгінгі күннің талабы ғана емес, келешек ұрпақ алдындағы ортақ борышымыз.
Диана ІЗБАСАРҚЫЗЫ
