2025 жылғы 13 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстанның төлем жүйесінің және екінші деңгейдегі банктердің ақпараттық жүйесінің, сондай-ақ басқа да қатысушылардың ISO 20022 төлем хабарламалары форматының халықаралық стандартына (халықаралық төлем хабарламалары форматтары) көшірілді. Төлем қатынасының халықаралық форматына көшуіне байланысты Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы № 208 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларына (қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асыру қағидалары) өзгерістер енгізілді. Қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асыру қағидаларымен бекітілген бюджетке төленуге арналған төлем тапсырмасының жаңа нысаны «нақты төлеуші» және "ақша жөнелтуші" бағандарын (қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асыру қағидаларына 2-қосымша) қамтиды.
Ережеге сәйкес заңды тұлғаның бюджетке арналған төлемдерін, сондай-ақ МЗЖ, МКЗЖ, МКЗЖ және СБ МӘСҚ-ға өзінің жеке бөлімшесі үшін аударымдар мен жарналар төлеген кезде "нақты төлеуші" бағанында міндеттемеге сәйкес төлемді жүзеге асыратын заңды тұлғаның жеке бөлімшесінің атауы, ал «ЖСН (БСН)» бағанында оның БИН көрсетіледі. Қағидада, сондай-ақ сот орындаушысы борышкердің міндеттемелері бойынша атқарушылық іс жүргізу шеңберінде бюджетке төлемдерді аударған кезде «нақты төлеуші» бағанында төлемді жүзеге асыратын борышкердің тегі, аты, әкесінің аты, сондай-ақ «ЖСН (БСН)» бағанында оның ЖСН көрсетілетіні көзделген. Тиісінше, бюджетке арналған төлемдер жоғарыда көрсетілген екі жағдайды қоспағанда, «ақша жөнелтуші» төлем тапсырмасының бағанында көрсетілген ЖСН/БСН бойынша салық төлеушінің жеке шотына таратылады. Атап айтқанда:
- Заңды тұлға өзінің құрылымдық бөлімшесі үшін әлеуметтік төлемдерді аударады. Бұл ретте "нақты төлеуші" төлем тапсырмасының бағанында құрылымдық бөлімшенің БСН-ы көрсетілген және төлемдер құрылымдық бөлімшенің жеке шотына орналастырылуға тиіс;
- сот орындаушысы борышкер үшін бюджетке төлемдерді аударады, бұл ретте "нақты төлеуші" төлем тапсырмасының бағанында борышкердің ЖСН/БСН көрсетілген және төлемдер борышкердің жеке шотына орналастырылуға тиіс.
Осылайша, төлемдердің дұрыс таратылмауын болдырмау және төлемдердің түсініксіз сомаларын қысқарту мақсатында МКК аумақтық МКД-ға Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы № 208 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында қолма - қол ақшасыз төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын сақтау қажеттілігіне қатысты салық төлеушілер арасында жаппай түсіндіру жұмыстарын жүргізуді тапсырады.
Самал Бітімәлиева,
аудандық мемлекеттік кірістер басқармасының бас маманы
