Ислам – бұл бейбітшілік пен әділдік діні. Ол адамдарды татулыққа, өзара құрметке, әділдікке шақырады және зорлық-зомбылықты, әділетсіздікті қатаң айыптайды. Алайда кейбір экстремистік топтар исламды бұрмалап, өздерінің теріс идеологияларын насихаттау үшін пайдаланады. Бұл мақалада терроризм мен экстремизмнің ислам дініне қарама-қайшы екенін дәлелдейтін негізгі дәйектер ұсынылады.
Бейбітшілік пен мейірімділік
Ислам сөзі араб тілінде «бейбітшілік» деген мағынаға жақын. Ислам діні бейбіт өмір сүруді, көршілерге, басқа дін өкілдеріне, бүкіл адамзатқа жақсылық жасауға үндейді. Құранда бейбітшілікке шақыру: Алла тағала Құранда адамдарды әділ болуға, басқа адамдармен татулықта өмір сүруге шақырады. Мысалы, Құранда былай делінген:
«Ей, иман келтіргендер! Бәрің бейбітшілік пен амандыққа кіріңдер және шайтанның ізімен жүрмеңдер» (Бақара сүресі, 208-аят). «Егер олар бейбітшілікке бет бұрса, сен де бейбітшілікке бет бұр» (Әнфәл сүресі, 61-аят). Бұл аяттардан көрініп тұрғандай, ислам діні бейбітшілікті қолдап, кез келген жағдайда адамдарды татулық пен түсіністікке шақырады.
адами құндылықтар
Терроризм мен экстремизм – бұл исламдық құндылықтарға мүлдем қайшы әрекеттер. Исламда адам өлтіру ең үлкен күнәлардың бірі саналады және оған қатаң тыйым салынған. Құрандағы адам өлтіруге тыйым: Қасиетті Құранда Алла тағала адам өмірінің қасиетті екенін айтады: «Кім кісі өлтірмеген немесе жер бетінде бұзақылық жасамаған жазықсыз адамды өлтірсе, ол барлық адамдарды өлтіргенмен тең» (Мәида сүресі, 32-аят). Бұл аятта ислам дінінің адам өмірінің құндылығын ерекше жоғары қойғаны және жазықсыз адамдарды өлтіруді қатаң түрде айыптайтыны анық көрсетілген. Зорлық-зомбылыққа тыйым: пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.с.) әрдайым әділдікке, рақымшылыққа шақырған. Оның хадистерінде жазықсыз адамдарды қорқыту, үрей тудыру немесе оларға зиян келтірудің ауыр күнә екендігі айтылады. Пайғамбарымыз (с.а.с.) былай деген: «Кім жазықсыз адамды өлтірсе, ол қиямет күні Алла алдында жауап береді» (хадис).
Өзге дінге құрметі
Ислам тек мұсылмандарды ғана емес, барлық дін өкілдерін де құрметтеуге шақырады. Құранда өзге дін ұстанған жандармен бейбіт және әділ қарым-қатынаста болу керектігі айтылады: «Дін мәселесінде мәжбүрлеу жоқ» (Бақара сүресі, 256-аят). Бұл аят басқа дін өкілдеріне ислам дінін күштеп енгізуге тыйым салады. «Алла сендерді діндеріңе байланысты өздеріңмен соғыспаған және сендерді қудаламаған адамдарға әділдікпен және ізгілікпен қарауға шақырады» (Мумтахина сүресі, 8-аят). Бұл аяттардан сламның өзге дін өкілдерімен бейбіт қарым-қатынас жасауды талап ететінін көруге болады. Пайғамбар Мұхаммедтің (с.а.с.) төзімділікке шақыруы: Пайғамбар Мұхаммедтің (с.а.с.) өмірінен мысалдар келтірсек, ол әрдайым төзімділік пен рақымдылыққа үндеп, зорлық-зомбылыққа жол бермеген. Меккені алу кезіндегі рақымшылық: пайғамбар (с.а.с.) Меккеге жеңімпаз болып кірген кезде бұрын оны қудалаған, оның ізбасарларын азаптаған адамдарға кешірім жасаған. Бұл оның зорлыққа емес, рақымдылық пен төзімділікке шақырғанын көрсетеді. Пайғамбардың жауларын кешіруі: Ол өзін ренжіткен, тіпті өлтірмек болған жауларына да кешірім жасаған. Бұл оның кез келген жағдайда сабырлық пен мейірімділік танытқанын айқын көрсетеді.
жиһад деген не?
Экстремистік топтар исламдағы «жиһад» ұғымын бұрмалап, зорлық-зомбылықты ақтау үшін қолданады. Шын мәнінде, жиһад – бұл өзіңмен күрес, рухани жетілу және әділдік үшін жасалатын әрекет. Жиһадтың негізгі мағынасы: жиһад – араб тілінде «талпыну», «күресу» дегенді білдіреді. Бұл ұғым жеке адамның жамандықпен күресі, нәпсімен күрес ретінде түсіндіріледі. Құранда жиһад көбінесе өзін-өзі дамыту, жаман әдеттерден арылу мағынасында айтылады. Әскери жиһад шарттары: Егер жиһад әскери тұрғыда қолданылатын болса, оның нақты шарттары мен ережелері бар. Мысалы, тек қорғаныс мақсатында, соғыс жағдайында ғана рұқсат етіледі. Жазықсыз адамдарды өлтіру, балаларға, қарттарға, бейбіт тұрғындарға зиян келтіру – исламда қатаң тыйым салынған.
шынайы бейнесі
Экстремизм мен терроризм тек жеке адамдарға ғана емес, бүкіл қоғамға, тіпті ислам дінінің беделіне де зор зиян тигізеді. Олар мұсылмандардың әлем алдындағы бейнесін бұрмалап, исламды дұрыс түсінбеуге жол ашады. Мұсылман елдерінде бейбіт өмірге нұқсан келтіреді, қауіпсіздік пен тұрақтылықты бұзады.
Қорыта келе айтарым: терроризм мен экстремизм – ислам дінінің негізгі құндылықтарына мүлде қайшы. Ислам бейбітшілік пен рақымдылық діні болғандықтан, зорлық-зомбылықты, жазықсыз адамдарды өлтіруді ешқашан қолдамайды. Құран аяттары мен пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.а.с.) хадистерінде бейбітшілікке, төзімділікке шақыру – басты міндет ретінде айқын көрсетілген. Сондықтан терроризм мен экстремизмді исламмен байланыстыру дұрыс емес, олар исламдық құндылықтарға қарама-қайшы әрекеттер болып табылады. Мұсылмандар үшін исламның шынайы бейнесін ұстанып, бейбіт өмір сүру мен қоғамдағы түсіністікті нығайту – басты міндеттердің бірі.
Жасұлан Қуанышұлы,
Жылыой мұсылмандары орталық мешітінің бас имамы
