Жуырда ауданымызда алғаш рет қарақұрт шағу дерегі тіркелді. Шілде айының алғашқы күндерінің бірінде болған оқиғадан Маңғыстау облысының 33 жастағы тумасы зардап шеккен. Ауыр халде ауруханаға жеткізілген ол бірден жансақтау бөлімшесіне жатқызылып, білікті дәрігерлердің қатаң бақылауына алынып, жазылып шыққан. Ақ халатты абзал жандардың айтуынша, мұндай оқиға ауданда бірінші рет орын алып отыр.
Ақтау қаласынан Жылыой өңіріне қатынап, жұмыс жасап жүрген азамат жаздың аптапты ыстық күнінде улы жәндіктің торына түсіп, жазатайым оқиғаға ұшыраймын деп ойламаса керек. Әдеттегідей қызмет бабымен алаңсыз жүрген ол қарақұрттың шағып алғанын сезіп, бойын жайлаған әлсіздік салдарынан көзі қарауыта бастағанын жеткізді. Сондай-ақ тізесі қалтырап, араға көп уақыт салмай жанын қоярға жер таппаған. Бұл жөнінде науқастың өзі Сәбит Туешов былай дейді:
-Қарақұрт шаққаннан кейінгі алғашқы минуттарда аса бір алаңдайтындай ауырсыну байқалмады. Алайда, бірнеше сағаттан кейін өзімді жайсыз сезіне бастадым. Үлкендердің сөзінен қарақұрттың ең улы кезеңі күннің аптапты ыстығында кездеседі деп естуші едім. Сол рас екен. Қаладан шет жақта, әрине, мұндай өрмекшінің түр-түрін кездестіріп жатамыз ғой. Бірақ көп адамның ішінен дәл мені шағып алады деген күдік ойыма да кіріп шықпады. Сол күні бірден аудандық орталық ауруханаға жол тарттым. Межелі жерге жеткеннен кейін ақ халатты абзал жандар бірден көмектесіп, алғашқы дәрігерлік тексеру жүргізді. Және дене қызуы мен жүрек соғысымның өзгерісіне қарап, қарақұрттың уы бойыма жайылып бара жатқанын бірден анықтады. Уақытпен санасуға мүмкіндік жоқ еді, бар болғаны санаулы минуттардың ішінде дәрігерлер уға қарсы сарысуды егумен қатар, тыныс алуды тұрақтандыру, жүрек-қан тамыр жүйесін сақтау сынды өмірімді сақтап қалу үшін аса қажетті барлық ем-дом амалдарын жасады. Кейін, естуімше, мұндай оқиғамен ауданда алғаш рет тіркелген науқас мен екенмін,-дейді өткен сол бір күнді еске алып.
Иә, оқиға ашық алаңда, жұмыс барысында орын алған. Жергілікті климатқа бейімделіп кеткен қарақұрттың бір шаққанының өзі кейде ересек адамды да сұлатып түсіретіндей қауіпті. Сондықтан сарысу егу – ең алғашқы әрі шешуші қадам.
Бірақ сарысу бәріне бірдей әсер етеді деп кесіп айту қиын. Удың бойда таралу уақыты, адамның иммунитеті мен денсаулығына қарай нәтиже әртүрлі болады. Өрмекшінің бұл түрі – өте улы, далалық, шөл-шөлейтті жерлерде мекендейді. Оның уы жылан уынан 15 есе күшті. Денесі шағын. Түсі қара, құрсағында қызыл дақтары бар. Бірнеше көзі барына қарамастан, көру қабілеті нашар. Тек заттың түсі мен қозғалысын ғана ажырата алады. Әсіресе ұрғашы қарақұрт улы болып келеді. Оның уы түйе мен жылқыны да өлтіріп жіберетін көрінеді. Ал адамды шақса, оның 10-15 минуттан кейін іші мен кеудесі қатты ауырады. Аяқтарының жаны кетіп, құрысып қалады.
Басы айналып, құсқысы келуі мүмкін, терісінде қызыл дақтар пайда болады. Дер кезінде «Жедел жәрдем» көмегі көрсетілмесе, қарақұрт шаққан ересек адам 7 күннен кейін, ал балалар 5 күнде өліп кетуі әбден мүмкін дейді мамандар.
- Әсіресе жаз айында қарақұрттар тым белсенді болады. Бірақ олар өздігінен адамға шабуыл жасамайды. Сондықтан қарақұрт бар-ау деген далалық жерлерде абайлап жүрген жөн. Табиғат аясына демалуға барғанда өрмекші торы, қандай да бір жәндіктердің іні жоқ жерлерді таңдап алуға тырысу керек. Киімге де мән берген дұрыс. Қарақұрт болуы мүмкін деген жерлерге ашық-шашық баруға болмайды. Жеңі ұзын киім кию керек. Аяқ-киімнің де жабық болғаны дұрыс. Ал біздің өңірде қарақұрттар көбіне далалықта жүреді ғой. Бізге келген науқас та қаладан тыс, вахталық қызметте жұмыс жасайды екен. Өрмекші шаққан күні бірден ауруханаға келмегенде жағдайы мүшкіл болар ма еді?! Науқас түскен сәтте-ақ оның жағдайы өте ауыр болды. Улану белгілері анық байқалып тұрды. Қан қысымы төмендеген, тынысы тарылып, көзі бұлдырап, жүрегінің соғысы баяулаған. Уақыт жоғалтпай әрекет етпесек, арты қандай қиын жағдайға ұласарын ойлаудың өзі қорқынышты болды,-дейді науқасты емдеген дәрігер-терапевт Омархан Жеңісханұлы.
Бұл пікірді реаниматолог-дәрігер Айжан Мәлікайдар да құптап, өз сөзінде: - Біздің тәжірибемізде мұндай жағдай алғаш рет кездесті. Әрине, қорқынышты болды. Бірақ біздің ең бірінші мақсатымыз – адам өмірін аман сақтап қалу. Қарақұрт шаққан жағдайда ең бастысы қорқу емес, керісінше, амалын іздеп, нақты әрі шұғыл шешім қабылдай білуіміз керек. Сондықтан ауруханаға түскен сәттен бастап науқас бізде жеті күн ем қабылдады. Осы уақыт аралығында оның ағзасындағы у біртіндеп күшін жойып, денсаулығы қалпына келе бастады. Дәрігерлер болып оған арнайы тағамдар мен денсаулығына сай күтім тағайындап, күнделікті тексеріп отырдық. Апта соңында, яғни 15 шілдеде ол ауруханадан шығарылып, туған-туыстарының қасына аман-есен оралды. Қазір жағдайы жақсы, жұмысқа да орала берсе болады,- дейді болған жағдай туралы баяндап.
Жансақтау бөлімі, әрине, аты айтып тұрғандай өлім мен өмірдің ортасы, уайым мен қайғының алаңы. Ондағы өткен әр сағат – дәрігерлер үшін де, науқастың отбасы үшін де сынаққа толы болғаны сөзсіз. Бірнеше дәрігердің жұдырықтай жұмыла жұмыс жасауының нәтижесінде абырой болғанда арты жақсы болды. Және бұл аудан жұртшылығы үшін ащы сабақ, үлкен ескерту болғаны рас.
- Иә, әсіресе, шілде-тамыз айларында қарақұрттан сақ болған жөн. Кейінгі кездері аудан тұрғындары арасында өз үйінің ауласынан да өрмекшінің осы түрін кездестіргендер де баршылық. Сондықтан «Сақтықта қорлық жоқ» екенін ұмытпай, балалар мен жасөспірімдердің абай болғаны жөн. Әрине, әрбір адам табиғатпен тіл табысып өмір сүруі керек. Бірақ бұл дегеніміз - қауіп-қатер жоқ деген сөз емес. Сол үшін қарақұрт шаққанда үй жағдайында емделуге болмайды. Міндетті түрде дереу дәрігерге жүгіну керек.
Жоғарыдағы жағдайда дәрігерлер болып уақытылы көмек көрсетіп үлгердік, бірақ әркез бұлай бола бермейді. Және ашық киіммен шөп арасына бармаңыздар, далада жұмыс істегенде міндетті түрде жабық аяқ киім мен ұзын жеңді киім киіңіздер. Сонымен қатар шөп басып кеткен жерлерге отырғанда немесе жантайып жатқанда аса сақ болып, айналаңызды мұқият тексеріп алғаныңыз жөн, -дейді аудан дәрігерлері.
Д.ІЗБАСАРҚЫЗЫ
