Сібір жарасы - аса қауіпті жұқпалы аурудың бірі. Оның қоздырғышы қоршаған ортаға төзімді. Топырақта ондаған жыл сақталады. Аурудың ұзақтығы мен белгілері әртүрлі. Инфекция көзі – үй жануарлары. Ауру қорадағы төрт түлікті бағып, күту кезінде, малды сойғанда, етті өңдеуде, сондай-ақ мал шаруашылығы өнімімен, нақтырақ айтқанда, тері, тері өнімдері, жүн, қыл күйдіргі микробының ұрығымен ұрықтанған кезде жұғуы мүмкін. Жұқтыру көбінесе кәсіби сипатқа ие. Ол көптеген жылдар бойы топырақта сақталатын таяқшалар арқылы пайда болуы мүмкін. Ол теріге микротравма арқылы түседі, алиментарлы жұқтырғанда (зарарланған өнімдерді пайдалану) ішек түрі пайда болады. Қоздырғыштың таралуы аэрогенді жолмен (жұққан шаңды, сүйек ұнын жұту) жүзеге асуы мүмкін. Бұл жағдайда күйдіргінің өкпе және жайылған түрі пайда болады. Адамда бұл аурудың үш түрі бар:
Алғашқысы – тері түріндегі инкубациялық кезең 2-ден 14 күнге дейін созылады. Алдымен, зақымдану орнында тері деңгейінен жоғары болатын қызыл дақ пайда болады. Біраз уақыттан кейін ол жараға айналады. Науқастың қоздырғыш енген орны қатты қышиды. Жараның айналасында терінің ісінуі мен қызаруы байқалады.Оның аймағында сезімталдық төмендеп, тіпті толық болмайды да. Жалпы уыттану белгілері (температураның 39-40°С дейін көтерілуі, жалпы әлсіздік, сыну, күшті бас ауруы, бас айналуы, жүрек соғуы) бірінші тәуліктің соңында немесе аурудың екінші күнінде пайда болады. Дәрігерге уақытында қаралу және арнайы ем жүргізу кезінде ауру, әдетте, сауығып кетеді.
Екіншісі – сібір жарасының өкпе түріндегі алғашқы белгілері, ол тұмауға ұқсас келеді. Дене қызуы жоғарылайды, жөтел кезінде қақырық қатты бөлінеді. 3-5 күннен кейін өткір өкпе жетіспеушілігі дамиды, ол шок пен өлімге әкеп соқтыруы мүмкін. Соңғысы – сібір жарасының ішек түрінде іштің ауыруы. Онда құсу, қанмен аралас сұйық нәжіс басталады. Сібір жарасының инкубациялық кезеңі 2 күннен 7 күнге дейін созылады. Науқасты аурухананың инфекциялық бөлімшесіне жатқызып, емдеу жеке палатада жүргізіледі. Ауыр нысандағы науқасқа күтім жасау үшін жеке медициналық қызметкер бөлінеді. Ауру адаммен немесе жануармен жанасқан науқастарға ошақты толық жойғанға дейін медициналық бақылау белгіленеді. Әрине, қазақта «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» деген нақылды сөз бар. Сондықтан бұл дерттің алдын алу үшін тиісті шараларды да естен шығармаған абзал:
1. Ауру жануарды немесе олардан алынатын өнімдер мен шикізатты (ауру жағдайын тіркеу кезінде) елді мекеннен жырақ жерлерге әкетуге үзілді-кесілді тыйым салынады.
2. Ветеринариялық ілеспе құжаты жоқ рұқсатсыз сауда орнында жануарлардан алынатын өнімдерді сатып алуға болмайды.
3. Жануарларды сою арнайы мал сою пункттері мен алаңдарда жүргізілуі тиіс.
4. Үй жануарларын сою кезінде міндетті түрде сояр алдында ветеринарлық тексеру жүргізілу керек.
5. Аурудың алғашқы белгілері білінісімен дереу медициналық көмекке жүгіну қажет.
Талғат Хабибуллин,
аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы
