Ботулизм - өткір тамақтану ауруы, адам ағзасына түсетін ботулинум токсиннің нәтижесінде дамиды. Инфекция тамақтану арқылы өтеді. Нерв талшығының ацетилхолинді рецепторларын блоктайтынтоксин адамның нерв жүйесін бұзады. Олбұлшық ет парализі және парези тәрізді көрінеді.
Басты белгілері
Ботулизмнің негізгі қауіпі — осындай асқынудың дамып, жедел тыныс жеткіліксіздігі және жүрек ырғағының бұзылуында жатыр. Ботулизмнің диагностикасы, негізінен, ауру тарихымен жәненеврологиялық зерттеу нәтижесімен негізделеді.
Ботулизмнің инкубациялық кезеңі сирек жағдайда 24 сағаттан асады. Көбінесе, бірнеше сағатты құрайды (4-6). Дегенмен, кейде бір аптаға дейін және 10 күнге созылуы мүмкін. Аурудың алғашқы кезеңінде неспецификалық продромды белгілер пайда болуы мүмкін. Асқазан-ішек нұсқасы жиі кездеседі және тағамдық токсикоинфекция ретінде жүреді, эпигастрлық ауырсынумен, жүрек айнуы мен құсу, диарея. Ентералық симптомдардың ауырлығы орташа, алайда, терінің құрғауы жалпы сұйықтық жоғалуына сәйкес келмейді. Мұндайданауқастар тамақтанудың бұзылуына жиі шағымданады.
Ботулизмнің алғашқы кезеңі, көз нұсқасы арқылысипатталады: қателесу, шашырау «шыбындар», айқындықты жоғалтуы және көздің көру қабілетінің төмендеуі. Кейде ұзаққа созылады. Ботулизмнің алғашқы кезеңінің ең қауіпті жолы — тыныс алудың жеткіліксіздігі (кенеттен дамып, тыныс алудың прогрессивті қысымы, цианозды тарату, жүрек ырғағының бұзылуы). Бұл өте жылдам дамып, 3-4 сағаттан кейін өлімге әкеп соқтырады.
Аурудың орта кезеңінде ботулизмнің клиникалық көрінісі өте ерекше көрінеді. Әр түрлі бұлшық ет топтарының паразиттері мен парализі дамиды. Ботулинум токсині бұлшық еттердің парализіне және парцизіне ықпал етеді, бет ассиметриясына әкеледі, дисмиция. Жалпы әлсіздік бар, жүріс-тұрыс нашарлайды. Ішек бұлшық еттерінің парезі арқасында іш қату дамиды. Жүрек қызметінің күйі жүректің жоғарылауымен сипатталады, перифериялық қан қысымының жоғарылайды.Сезімталдық бұзылады, бірақ сана жоғалмайды.
Ботулизмнің ең қауіпті асқынуы – жедел тыныс жеткіліксіздігі, ол тез дамиды, респираторлы бұлшық еттер сал ауруына ұшыратып, тыныс алу жолының асфиксиясына байланысты адамның дем алуы тоқтайды. Мұндай асқынулар өлімге әкелуі мүмкін. Өкпедегі тежелудің дамуына байланыстыботулизм екінші пневмонияны тудыруы ықтимал. Неврологиялық симптомдардың дамуына байланысты ботулизмге шалдыққан науқас невропатологпен тексерілуі керек. Инфекцияның ерте кезеңінде ботулизмнің нақты зертханалық диагностикасы әзірленбеген. Диагностика жасату үшін эпидемиологиялық тарихтың клиникалық көрінісі және деректері негіз болады. Токсин зертханалық жануарлардың биологиялық үлгісі арқылы оқшауланып, анықталады. Аурудың ортасында антидене диагностикасы бар HGUF арқылы қандағы токсиннің болуын анықтауға болады.
Егер ботулизмге күдік туса, онда өмірге қауіп төндіретін асқынудың дамуын алдын-алу және уақтылы көмек көрсету мақсатында желдеткіштіқосып, міндетті түрде ауруханаға жатқызу керек болады. Ботулинум токсині пациенттердің қанын бұзады, Cause әдісіне сәйкес поливалентті анти-тоникалық сары жалғыз инъекциямен бейтараптандырылды. Егер сарысудың бір реттік инъекциясы жеткілікті болмаса және 12-24 сағаттан кейін науқастың неврологиялық симптомықайталанса, онда сарысуды енгізу қайталанады.
Ботулизмге қарсы профилактикалық шаралар консервілерді өндіру кезінде санитарлық-гигиеналық стандарттарға сәйкестіктігі қатаң қадағалануы қажет. Ұзақ мерзімді сақтауға арналған өнімдері бар ыдыстарды стерилизациялау керек. Балық және ет өнімдері тек қана топырақтың бөлшегінен таза және мұқияттазаланған түрде сақталуы тиіс.
Жанар Төлеушова,
аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының санитариялық-гигиеналық қадағалау және техникалық регламенттер талаптарының сақталуын бақылау бөлімінің жетекші маманы
