Атырау облыстық перинаталдық орталығында 2024 жылдың наурызынан бастап жаңа ретиналды камера сәтті жұмыс істеуде, ол шала туған нәрестелердің көру патологиясын, соның ішінде шала туған нәрестелердің ретинопатиясын ең ерте мерзімде анықтауға көмектеседі.
Бұл жабдықты «Теңізшевройл» компаниясы AYALA қайырымдылық қорының «Әлемді көремін» жобасы шеңберінде Ретинопатия орталығына берді. «Әлемді көремін» жобасын AYALA қоры 3 жылдан бері іске асыруда. Осы уақыт ішінде ол неонаталдық офтальмолог дәрігерлерге бүкіл Қазақстан бойынша жүздеген жаңа туған нәрестелерді көру қабілеті бойынша мүгедектіктен құтқаруға көмектесті. Сондай-ақ, AYALA қоры Атырауды қоса алғанда, Қазақстанның 14 қаласындағы 22 медициналық орталықты мемлекетке жаңа туған нәрестелердің офтальмологиялық скринингіне арналған жабдықтармен қамтамасыз етуге көмектесті.
Облыстық перинаталдық орталықтың неонаталдық офтальмологы Аида Серікқызы Молдашева бізге ол 145 нәрестені, оның ішінде 65 сәбиді ретиналды камерада диагностикалағанын айтты. Шала туған нәрестелердің ретинопатиясы 15 балада анықталды. Оның 10-ы отаға жіберілді, соның ішінде 4 баланың көз торының лазерлік коагуляциясы жасалды. Отадан кейін 9 бала бақылауда тұр. Соқыр болып қалған балалар жоқ.
Аида Серікқызымен әңгімелесу барысында неонаталдық офтальмолог жұмысының барлық ерекшеліктерін білдік.
- Аида Серікқызы, ретиналды камера қандай ауруларды анықтауға көмектеседі?
Ретиналды камера шала туған нәрестелердің ретинопатиясын қоса алғанда, көз түбінің барлық патологияларын, сондай-ақ диско-көру жүйкесінің, көз торының, қан тамырлары мен дақ сарының барлық туа біткен ауытқуларын диагностикалауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ туа біткен хориоретинит, көру жүйкесінің аурулары, атрофия және ішінара атрофия. Бұдан басқа, барлық қан тамырлары аурулары: гемангиомалар, аневризмдер, қан құйылулар.
- Мұндай ерте диагностиканың қиындығы неде?
Ең алдымен, біз жаңа туған балалармен жұмыс істейміз. Олардың кейбіреулері офтальмологиялық диагностика жүргізу кезінде коматоздық жағдайда немесе тіпті өкпені жасанды желдету аппаратында болады. Сондай-ақ, біз ретинопатияның агрессивті түрімен кездескенде, бұл ауру өзін қалай көрсететінін білмейміз. Бірақ балалардың көру қабілетін сақтап қалу үшін қолымыздан келгеннің бәрін жасауға тырысамыз.
- Сіз осындай диагностика үшін тағы қандай жабдықтарды қолданасыз?
Ретинопатияны диагностикалау үшін біз екі түрді пайдаланамыз: бұл ретиналды камера және «Скепенса» маңдай офтальмоскопы.
- Сіз биыл жаңа туған нәрестелердің қанша санын ретиналды камерада анықтадыңыз?
Биыл біз ретиналды камерада 65 баланы тексердік. Бұл ретиналды камераны бізге наурыз айында «Теңізшевройл» компаниясының қолдауымен AYALA қайырымдылық қоры берген болатын. Бұл шала туған нәрестелерді диагностикалауға үлкен көмек. Камера бұл процесті айтарлықтай жеңілдетеді. Диагностиканы неғұрлым дәлірек етеді. Бәрін ата-аналарға көрсетуге және түсіндіруге көмектеседі. Олар суреттерді экраннан көреді, ал мен оларға баланың көзіне не болып жатқанын айтып беремін. Көру қабілетін сақтау үшін қандай емдеу тәсілін қолданатынымды түсіндіремін.
- Сіз тек балаларды диагностикалайсыз ба немесе Облыстық перинаталдық орталықта ота жасайсыз ба?
Біздің перинаталдық орталықта заманауи лазерлік қондырғыны қоса алғанда, диагностикалауға және ота жасауға арналған офтальмологиялық жабдықтардың толық жиынтығы бар. Сондықтан біз жаңа туған нәрестелерді басқа медициналық мекемеге немесе басқа қалаға тасымалдаусыз көз торына лазерлік ота жасай аламыз. 2024 жылы біз 10 балаға ота жасадық, олардың 4-уі лазермен, ал 6 сәбиге «Луцентис» препаратымен операция жасадық, оны да бізге AYALA қайырымдылық қоры берді.
- Неонаталдық офтальмолог дәрігердің жұмысы емханадағы қарапайым офтальмологтың жұмысынан немен ерекшеленеді?
Біріншіден, біз арнайы неонаталды офтальмологиялық жабдықпен жұмыс істейміз. Бұл бинокулярлық офтальмоскоп, ретиналдық камера, лазер. Ол шала туған балаларды қоса алғанда, тек қана жаңа туған нәрестелердің көзіне диагностика жасауға және ота жасауға жарамды.
Екіншіден, неонаталды офтальмолог дәрігер болу үшін ретинопатияны диагностикалау және емдеу бойынша арнайы оқудан өтіп, содан кейін осы қауіпті патологияны емдеумен көп жылдан бері айналысып келе жатқан тәжірибелі офтальмологтарда тәжірибеден өту қажет.
Үшіншіден, командада жұмыс істеу маңызды. Жаңа бастаған неонаталдық офтальмолог дәрігерге өте қиын. Сондықтан кеңес сұраудан немесе үлкендерден немесе тәжірибелі әріптестерден көмек сұраудан қорықпау өте маңызды. Неонаталдық офтальмологтың жұмысында қарап көру тәжірибесі үлкен рөл атқарады: диагностиканы неғұрлым көп жүргізген сайын, көру патологиясының пайда болуында соншалықты көп нюанстарды көресің. Бұл тек тілек қана емес, сонымен қатар жаңа туған балалармен жұмыс істеуге деген батылдық.
- Сіз өз мамандығыңыз бойынша қайда және қанша уақыт оқыдыңыз?
Шын мәнінде оқу көп болды. Мен алғашқы жартыжылдық маманданудан Алматыда Көз институтында өттім. Содан кейін біліктілікті арттыру курстарында оқыдым, олардың әрқайсысы екі аптадан бірнеше айға дейін созылды. Бұл көз түбінің патологиясы бойынша, ретинопатия бойынша, офтальмологиядағы лазерлік технология бойынша, көз микрохирургиясы бойынша, көздің алдыңғы тілігінің патологиясы бойынша, офтальмология, кератология, витреалды хирургия бойынша курстар. Мәскеуде бірнеше курстан өтті. Шетелдік дәрігерлермен шеберлік сыныптары, сондай-ақ жыл сайынғы конференциялар, конгрестер көп болды, оларға міндетті түрде қатысамыз.
- Ретиналды камерадағы ерте диагностиканың арқасында сіз көру қабілеті мүгедектіктен қанша баланы құтқара алдыңыз?
Биыл «Теңізшевройл» компаниясының арқасында пайда болған ретиналды камераның арқасында 10 балаға сәтті ота жасалды. Жалпы, мен өз тәжірибемде 60 баланың көру қабілетін сақтап қалдым.
- Сіз шала туған балалардың көру патологиясын диагностикалау мен емдеуде өз жұмысыңызда қандай жаңа әдістерді қолданасыз?
Біз диагностикада да, емдеуде де жаңа әдістерді қолданудамыз. Диагностикада бұл бинокулярлық офтальмоскоппен ерте тексеру және ретиналды камерамен тексеру. Ал емдеуде - бұл лазерлік емдеу және ангиогенез ингибиторын интравитреалды енгізу. Басқа бірде-бір елде неонаталдық көз патологиясын емдеудің немесе диагностикалаудың басқа әдістері жоқ.
- Аида Серікқызы, сіздің ретинопатияны диагностикалау мен емдеу тәжірибеңізде ең қиын жағдай қандай болды?
Ең қиын жағдай - жаңа туған нәрестеге үш рет ота жасауға тура келді. Оның ретинопатияның агрессивті түрі болған. Біз бірінші кезеңде «Луцентисті» интравитреалды енгізуді жүргіздік. Екі аптадан кейін көз торына лазерлік коагуляция жасалды. Екі аптадан кейін бұл лазерлер көмектеспеді, кері процесс басталды. Бір аптадан кейін бұл баланы лазердің екінші кезеңіне алдық. Және ата-анасына 4 кезеңге аламыз деп ескерттік. Бұл ангиогенез ингибиторларын қайта енгізу. Бірақ екінші лазерден кейін тамырлар тынышталып, баланың көру қабілетін сақтай алдық.
- Аида Серікқызы, сіздің жұмысыңызға не шабыт береді?
Күн сайын қиын жағдайларды емдеудегі менің кәсіби пайдамды түсінумен жұмысқа барамын. Бұл шын жүректен.
- Жаңа туған балалардың, әсіресе шала туған балалардың ата-аналарына көру қабілеті бойынша асқынуларды жіберіп алмау үшін нені білу маңызды?
Қымбатты ата-аналар, барлық қажетті скриннингтерден уақытылы өтіп, дәрігердің барлық ұсыныстарын сақтаңыз, себебі проблемаларды анықтаған кезде біз көмек көрсете алатындай уақытты өткізіп алуға болмайды. Әңгіме сіздің балаңыздың өмір сүру сапасы, оның функционалдық денсаулығы туралы болып отыр ғой.
