Медициналық көмектің сапасы менқолжетімділігін жақсарту үшін біліктікадрлардың, заманауи жабдықтардыңжәне денсаулық сақтау мекемелерініңболуы маңызды аспект болып табылады, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
2024 жылы Атырау облысыныңДенсаулық сақтау саласын дамытуғажергілікті бюджеттен 19 млрд теңгебөлінді. Өткен жылы қандай жұмысатқарылды, қанша дәрігер жетіспейдіжәне ауылдарға жас мамандарды қалайтартады?
Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы ҚайсарӘбдалиевтің айтуынша, бір жыл ішіндемедицина саласында үлкен жұмысатқарылған. Егер соңғы бес жылда кадртапшылығы байқалса, қазір басқаөңірлерден жас мамандарды тартужұмыстары жүргізілуде. Қазақстанныңденсаулық сақтау жүйесіндегіреформалар ел тұрғындарынамедициналық көмектің сапасынжақсартуға және дәрігерлерге лайықтыеңбекақы төлеуге бағытталған. ҚазірАтырау облысында 1660 дәрігер және5339 орта буын қызметкерлері жұмыс істейді. Медицина қызметкерлері үшінтүрлі төлемдер мен жәрдемақылардыжоспарлы түрде арттыруға ерекше назараударылады. Жыл сайын жаңадан келгенмедицина қызметкерлеріне, сондай-ақ медициналық жоғары оқу орындарының,ҒЗИ, ҰО, әсіресе ауылдық жерлерде жәнеМСАК жас түлектеріне әлеуметтік қолдаужақсарып келеді. Денсаулық сақтаубасқармасының бастамасы бойынша кадрларды тұрақтандыру мақсатындаоблыс әкімінің қолдауымен 2023 жылы 5мамырда "Атырау облысына медицинақызметкерлерін тартудың 2023-2025 жылдарға арналған іс-шараларжоспары"бекітілді. Облыстықмәслихаттың шешіміне сәйкес жас жәнешақырылған мамандарға берілетін жәрдемақы көлемі 5,0 млн. аудан шегінентыс жерлерде, ауылдарда, ауылдардаорналасқан медициналық ұйымдарғажұмысқа орналастырылған аудандық 8,5млн. теңге, көтерме сауда сомасы 10,0млн. теңгеге дейін құрады.
Бүгінгі таңда төлемдерді 108 маман алды.Сонымен қатар, бірнеше жылдан бері облыс әкімінің оқу гранты бөлініп келеді."Мемлекет медицина қызметкерлерінқолдауға көп көңіл бөледі. Өздеріңізбілетіндей, өңірлерге жұмыс істеуге келген жас мамандарды әлеуметтікқолдау шарасы кадрларды жергілікті жерлерде бекітудің маңызды факторыболып табылады. Облыста өңірге біліктімамандарды тарту үшін бірқатарынталандыру шаралары іске асырылуда.Өңірдің мемлекеттік медициналықмекемелеріне біржолғы үстемеақы төлеуесебінен 140 дәрігер жұмысқа орналастырылды. Биыл басқа өңірлерденкелген және тек оқуын бітірген жасмамандарға төленетін біржолғыүстемеақы мөлшері екі есеге ұлғайды.Ауылдарда жұмыс істеуге келіскендәрігерлерге 10 миллион теңгеден, ауданорталықтарында – 8,5 миллион теңгеден,қалада – 5 миллион теңгеден төленді.Медицина қызметкерлеріне арналғанбірегей тұрғын үй бағдарламасы аясында42 дәрігер тұрғын үй алды. Бұлбағдарлама 5% төмендетілгенмөлшерлеме бойынша бастапқыжарнасыз 25 жылға дейінгі мерзімгекредит беруді көздейді. Қосымша 105қызметтік пәтер сатып алынды.Халықтың денсаулығын жақсартуға жәнемедициналық қызметтердіңқолжетімділігін арттыруға бағытталғанжұмыстар жалғастырылады", - дейдіҚайсар Әбдалиев. Оның айтуынша, бүгінде облыста 139 дәрігер жетіспейді.2024 жылдың 9 айында 107 дәрігержұмысқа қабылданды, әртүрлісебептермен 224 дәрігер жұмыстан шығарылды. 213 дәрігер босану жәнебала күтімі бойынша демалыста.Мамандардың жетіспеушілігінебайланысты медициналық мекемелерде зейнеткерлік жастағы 173 дәрігер жұмыс істейді. Біздің облыста негізіненакушер-гинекологтар, жалпы практикадәрігерлері, терапевттер, хирургтар,сәулелік диагностика дәрігерлеріжетіспейді. 2018 жылдан бастапрезидентура бағдарламасы бойынша оқитын мамандарға гранттарқарастырылған. Биыл дәрігер атағынаүміткер 113 атыраулық Атырау облысыәкімдігінің гранттарын алды. Оның 82-сі бакалавриатқа, 31-і резидентураға түсті.
Дәрігерлер тапшылығы проблемасыншешу мақсатында өңірге мамандартартылады. Атырау облысына медицинақызметкерлерін тартудың 2023-2025 жылдарға арналған бекітілген іс-шараларжоспары аясында биыл 108 дәрігербіржолғы үстемеақы алды. Оның ішінде77 маман қаланың мемлекеттікмедициналық ұйымдарында, қалған 31маман ауылдық жерлерде жұмыс істейді.Олардың кейбіреулері шақыру бойыншакелді, басқалары оқуын бітіргеннен кейінАтырауда еңбек жолын бастады. Бұданбасқа, облыс әкімдігі медицинақызметкерлерінің Үздіксіз кәсіби дамуыүшін олардың біліктілігін арттыру үшінжағдайлар мен мүмкіндіктер жасайды.Мәселен, 2022 жылы облыста 846 бейіндімаман, оның ішінде Израиль менГерманиядан келген 105 маман үшінкөшпелі шеберлік сыныптары өтті. 2023жылы 431 медицина қызметкері"Қазақстан Республикасы Президенті ІсБасқармасының Медициналықорталығының ауруханасы" ШЖҚ РМКбазасында біліктілігін арттырды. "Бүгінгітаңда медицина қызметкерлерінің кадртапшылығы 139-составляет құрайды,негізінен, жалпы практика дәрігерлері,акушер-гинекологтар, анестезиологтар–реаниматологтар, инфекционистерсияқты мамандықтар бойынша дәрігерлердің тапшылығы сезіледі.Жылыой ауданы ең көп зардап шегеді.Сонымен қатар, 213 дәрігер декреттікдемалыста. Кадр тапшылығын зейнеткердәрігерлер есебінен жабуға тырысамыз,олардың саны бүгінде 173 адамдықұрайды, оның 123 - і қалада және 51 - іаудандарда. Мамандар жұмысқа enbekэлектрондық порталы арқылышақырылатынын атап өтемін.кz, шартқызметкер мен жұмыс берушінің арасында жасалады", - деп түсіндіредіҚайсар Әбдалиев. Өткен жылымедициналық кадрларды тартуғабағытталған жұмыстардың нәтижелерібойынша облысқа 118 маман келді.Олардың барлығы дәрігерлер жетіспейтінмемлекеттік медициналық ұйымдарға жіберілді.
Облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысының айтуынша, биылғы жылы әр түрлі медициналық жоғары оқу орындарының 155 түлегі кепілдікхаттарын алды, бірақ олардың барлығыөңірге келе бермейді. Одан әрі оқитындаржәне қосымша бейіндік білім алу үшінрезидентураға түсетіндер бар. Мәселен,облыстық перинаталдық орталыққа,олардың баспасөз қызметініңмәліметінше, 2022-2023 жылдары 7 жасмаман келді, биыл тағы 4 маман келеді деп күтілуде-бұл 1 акушер – гинеколог, 1неонатолог, 2анестезиолог-реаниматолог. Осылайша,ОПО штаты толық болады. Бүгінде ондабарлығы 61 дәрігер жұмыс істейді. МаратОспанов атындағы Батыс Қазақстанмемлекеттік университетінің Акушерлікжәне гинекология мамандығы бойынша Резидентурасын бітіргеннен кейін 2022жылы Батыс Қазақстан облысынанАтырауға келген жас мамандардыңбірі-29 жастағы акушер-гинеколог ДастанЗакарин. 2019 жылы резидентурағаемтихан тапсыру кезінде Атырау облысыәкімінің грантын жеңіп алды."Медициналық ЖОО-да оқу бакалавриат,интернатура және резидентура болып бөлінеді. 2012 жылы "Жалпы медицина"факультетіне грантқа түсіп, 2017 жылы"Акушерлік және гинекология"интернатурасын таңдап, сол жердерезидентурада оқуын жалғастырды. 2019жылы резидентураға емтихан тапсырукезінде Атырау облысы әкімінің грантынжеңіп алдым. Резидентураның екі жылынАқтөбеде өткіздім, үшінші жылы меніАтырау қаласының ОПО-да одан әрі оқуғашақырды", - дейді жас маман. Дастанмедициналық университетте оқудыңбасқа оқу орындарынан қалайерекшеленетінін айтады, олар ең күрделі,бірақ сонымен бірге ең қызықты,сондықтан егер мектеп түлектеріболашақта өздерін дәрігер ретінде көретін болса, онда олар төзімділікті,еңбекқорлықты, стресске төзімділікті үйренуі керек. "Мысалы, егер басқажоғары оқу орындарында оқу маусымайының басында аяқталса, ондадәрігерлер жазғы сессияны шілде айының ортасында аяқтады, ал қысқы демалыстаең көп дегенде 10 күн демалды.Сессиялар әрдайым қиын болды, бірнешекезеңдерде және емтихандарарасындағы үзіліс 2-3 күн болды. Жұптар2-3 сағатқа созылды, анатомия 4 сағатқасозылды. Оқу күні таңғы 8-де басталып, кешкі 5-6-да аяқталды. Бұл ретте келесіоқу күніне дайындалуға уақыт болу керекеді. Төртінші курста бізде 4 бөлім болды:терапия, хирургия, педиатрия жәнегинекология. Сол кезде мен өзім үшінакушер-гинеколог болғым келетінінтүсіндім және шештім", - деп бөлістіДастан. Жас дәрігер Атырау ОПО-дажұмыс істеген алғашқы жылын ерекшежылулықпен еске алады. Ағажолдастардың көп нәрсені қалайқолдағанын және үйреткенін айтады.Дәрігер үшін жұмыс-бұл екінші үй,сондықтан "үйдегі ауа-райы"ұжымғабайланысты. Ол бүкіл ұжымды жылықабылдағаны үшін риза. Өйткені, бұлбастаушы маман үшін өте маңызды."Дәрігердің жұмысы-бұл физикалықжәне психикалық тұрғыдан ауыр жұмыс.Өйткені, біз басымызбен, қолымызбенжұмыс істейміз, шаршаймыз. Күн сайынүйге оралып, жұмыста ойларымызқалады және пациенттеріміз үшіналаңдаймыз. Бұл орасан зор еңбек,дәрігерлердің жетіспеушілігі менжалақының төмендігіне байланысты бізкөп кезекшілікке мәжбүр боламыз. Бірақмен шағымданбаймын, мен өз кәсібімдішын жүректен жақсы көремін және неістеймін. Жас маман ретінде мен үшінкөптеген кезекшілік - бұл көп нәрсеніүйренуге және тәжірибе жинауға мүмкіндік. Бірақ қазір дәрігерлер алатынжалақы ақталмайды, сондықтан билікдәрігерлерді жақсы жағдайлармен,мансаптық өсу мүмкіндігімен жәнежоғары жалақымен "азғыру" әдістерінойлап табуы керек", - дейді Дастан.
Биыл медицина саласын дамытуғабюджеттен 19 млрд теңге бөлінді. Бұлқаражатқа медициналық ұйымнан 45жаңа көлік және 245 миллиондәрі-дәрмек пакеті сатып алынды. Бүгінгітаңда 10 нысанның құрылысы аяқталды,қосымша 26 нысан салынуда. Ал 2027жылға дейін 24 жаңа мекеме салужоспарлануда. Осы жылдың соңынадейін 12 нысан тапсырылады, келесіжылы тағы 2 нысан пайдалануға беріледі.Бүгінгі таңда алғашқымедициналық-санитарлық көмек бірорында тұрмайды, ол үнемі жетілдіріліпотырады, оны ұйымдастыруда жаңатәсілдер енгізілуде.
Басқарманың бастамасымен облысәкімдігінің қолдауымен құрылысбасқармасының тапсырысы бойынша 2023 жылы 10 медициналық нысантапсырылды, биыл 26 нысан іске асырылуда. Оның ішінде 8 нысан"ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту"ұлттық жобасы аясындааяқталды. Бүгін Индер ауданы Есболауылында амбулатория және "Нұрсая"және "Өркен"шағын аудандарында ауысымда 250 адам қабылдайтын 2емхана құрылысы аяқталды. Облыстықонкологиялық диспансер жанындағыжедел медициналық жәрдем станциясымен радиологиялық корпус үшін жаңағимараттың ЖСҚ түзету жүргізілуде."Алдағы жылдары біз бірқатаржобалардың құрылысы мен жобалаужұмыстарын бастаймыз. Денсаулықсақтаудың тағы бір негізгі жұмысы – басқармаға қарасты медициналықмекемелердің материалдық-техникалықбазасын жаңғырту. Осы жұмыстараясында бюджет есебінен ғимараттарғажөндеу жұмыстары жүргізіліп, мекемелердің қажеттіліктері менсұраныстарына сәйкес медициналықжабдықтар мен санитарлық автокөліксатып алынады. Шағын емес ірі мұнайкомпаниялары есебінен жасалуда", - деп атап өтті облыстың бас дәрігері. Мысалы,онкологиялық аурухана жанындағырадиологиялық бөлімшенің бір қабаттығимараты, онда негізінен қатерлі ісіктерібар науқастарға сәулелік терапияжүргізіледі және әртүрлі аурулардыдиагностикалау үшін радиоизотоптықзерттеу әдістерін қолданады, NCOCкомпаниясының "әлеуметтікинвестициялар жобасы"бағдарламасыаясында салынуда. Шарт бойынша корпус2025 жылдың екінші тоқсанындатапсырылуы керек және онкологиялықдиспансердің жаңа корпусына негізгіқосымша болады, ол кейініректұрғызылады. Корпустың жалпы құны-6млрд 169 млн теңге. Статистикағасүйенсек, облыста күн сайынонкологиялық аурулардың жаңажағдайлары тіркеледі. Диспансердіңмәліметінше, 2024 жылдың 9 айыныңқорытындысы бойынша 842 жаңа өсімфактісі тіркелген, 2023 жылы қаңтарданқазанға дейін 849 жағдай болған. Есептебарлығы 5325 адам тұр. Бұл ретте 2024жылы қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітім өткен жылмен салыстырғанда21 пайызға азайды. Бұл ретте өлімқұрылымында бірінші орында-өкпеобыры, екінші орында-асқазан обыры.Сонымен қатар, Алмалы ауылындамүгедек балалар мен ересектергеарналған 150 орындық заманауи оңалтуорталығының құрылысы жүріп жатыр.Нысанның құрылысы өткен жылыбасталды және жоспар бойынша келесіжылдың сәуір айында пайдалануғаберіледі. Құрылыс объектісінің басшысыЖалғас Апеновтың айтуынша, орталықмүмкіндігі шектеулі жандарға стандарттыәлеуметтік-экономикалық, медициналық,психологиялық, еңбек, мәдени жәнезаңгерлік қызметтер көрсететін болады."Үш қабатты ғимаратта сауықтыру-жүзубассейні, спорт залы және конференц-залқарастырылған. Мекемеде медициналықкабинеттер мен оңалту залы бар. Асханада жабдықталған. Пациенттерді оңалтуүшін үш аймақ болады. Олармедициналық, әлеуметтік жәнепсихологиялық оңалту аймақтарынабөлінеді. Орталықта тұз шахтасы,электрмен сәулелік емдеу, ингаляциялықкабинет, физиологиялық жәнемеханикалық емдеу, су және инемен емдеу сияқты терапевтік кабинеттер бар.Ағаш өңдеу және сурет салу топтары дажұмыс істейді. Ғимаратта барлығы 7лифт орнатылды", - деді Жалғас Апенов.Медициналық мекеменің жалпы ауданы 5гектарды құрайды, оның ішінде 10 591шаршы метр 5 бөліктен тұратын нысандықұрайды. 18 мың метр көгалдандыруғаарналған. Сондай-ақ, аумақта жедел жәрдем көліктеріне арналған тұрақ жәнекөлікті жөндеуге арналған арнайы аумаққарастырылған. Ең қызығы, орталықучаскесінде көкөніс өсіруге арналған жылыжай салынуда. "Қазір суменжабдықтау, Жылу және электрменжабдықтау жұмыстары жүргізілуде, жолтөсемі салынуда. Жиһаз күтілуде. Бұлаймақтағы алғашқы заманауи оңалтуорталығы болады. Мұндай кешен Оралқаласында да іске қосылуы тиіс", - деп атап өтті Апенов. Айта кету керек, қазіроблыс бойынша мүгедектігі барересектерге арналған 55 орындық біроңалту орталығы жұмыс істейді. Ол"Привокзальный" шағын ауданында орналасқан. Онда жылына екі рет 16жастан асқан 100 адамға дейін оңалтужүргізіледі. Алмалы қаласында заманауиоңалту орталығын іске қосу арқылы мүмкіндігі шектеулі жандарды осымедициналық қызметпен қамту мәселесінжоспарлы түрде шешеді деп күтілуде.
Эмир Артуров
Аударған: Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
