Кез келген ел үшін дамығанөнеркәсіптің болуы оныңиндустриялық дамуының көрсеткішіболып табылады. Оның қай түрі елдежұмыс істейтініне және дамитынынаәлемдік экономикадағы орны дабайланысты. Егер бұл жоғары технологиялық, өңдеу өнеркәсібіболса, онда ол негізінен өндірушіиндустрияны, барлық экологиялықтәуекелдері бар ауыр және түстіметаллургияны дамытатын елдерменсалыстырғанда барлық бәсекелестікартықшылықтарға ие, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
Қазақстанда ел бюджетіне және Ұлттыққорға бірінші кезекте мұнай өндіру кіріс әкелетініне қарамастан, біздіңреспублика шикізат бағытынан кету үшінэкономиканы әртараптандыру үшінбарлық күш-жігерді жұмсайды.
Облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіпбасқармасының деректері бойынша 2024жылғы қаңтар-қазанда өнеркәсіп өнімініңкөлемі қолданыстағы бағамен 8 трлн912,8 млрд теңгені құрады, өндірілгенөнімнің нақты көлемінің индексі тиістікезеңмен салыстырғанда 97,2% -. құрады. Тау-кен өнеркәсібінде 8 трлн96,4 млрд теңге сомаға өнім өндірілді, өндірілген өнімнің нақты көлемініңиндексі 96,6% - ға тең. Осы кезеңде 42338,2 мың тонна мұнай (96,4%), 22 млрд454,7 млн текше метр ілеспе мұнай газы(97%) өндірілді. Бұл көрсеткіштіңтөмендеуінің себебі мұнай нарықтарыныңтұрақтылығы мен тепе-теңдігін сақтаумақсатында ОПЕК + мұнай картеліелдерінің сақтық шараларының күшеюінебайланысты мұнай өндіру көлемініңтөмендегені болып табылады. Айтпақшы,мұнай нарығы саласындағы сарапшылароның рекордтық шамадан тыс қанығуы аясында 2026 жылдың соңына дейіншикізатқа әлемдік бағаның төмендеуікүтілуде деп болжайды. ДүниежүзілікБанктің "тауар-шикізат нарықтарыныңболашағы" есебінің соңғышығарылымында жарияланғанболжамдарға сәйкес, 2025 жылы мұнайнарығының шамадан тыс қанығуы жағдайында әлемдік тауар бағасы бесжылдық ең төменгі деңгейге дейінтөмендейді, бұл Таяу Шығыстағы одан даауқымды қақтығыстың баға салдарынжеңілдетуі мүмкін. Бірақ бұл жағдайда да шикізат бағасының жалпы деңгейіCOVID-19 пандемиясы басталғанға дейінгібес жылмен салыстырғанда 30% - ғажоғары болады. Егер қақтығыс өспесе,болжамдар көрсеткендей, Brentмұнайының орташа жылдық бағасы 2025жылы барреліне 73 долларға тең төртжылдық ең төменгі деңгейге дейін төмендейді, ал ағымдағы жылы ол 80долларды құрайды. Республика менҰлттық қор бюджетінің негізгідонорларының бірі болып табылатынАтырау облысы үшін мұнай бағасы өтемаңызды және қағидатты, сондықтан бізхалықаралық даму және қайта құру банкінің жоғарыда аталған болжамдарына тоқталдық.
Вагондар, құс еті, қағаз, құрғақ қоспаларжәне т. б Әрине, тау-кен өнеркәсібіменсалыстырғанда, әдетте, мұнай депаталатындықтан, өңдеу өнеркәсібініңсандары қарапайым, бірақ олардыңжылдан жылға өсіп келе жатқаны қуантады. Мәселен, 2024 жылдың 10айында өңдеуші саланың өнеркәсіпөнімінің көлемі 653,8 млрд теңгеніқұрады, НКИ (нақты көлем индексі) –101,9%. Мысалы, кәсіпкерлік жәнеөнеркәсіп басқармасының ақпаратыбойынша 2024 жылдың қаңтар-қазанайларында негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 1 трлн 737,6 млрдтеңгені (72,8%) құрады. Жалпыұлттықпулдың шеңберінде өңдеу өнеркәсібісаласында 432 жұмыс орнын құраотырып, құны 44,9 млрд теңге болатын 7жоба іске қосылды. Бұл жобалардыатайық: 1. "Тексол Транс" ЖШС жүквагондарын өндіру (жобаның құны - 20,0млрд теңге, 180 жұмыс орны); 2. "ИнтагоҚазақстан" ЖШС тоқыма емес геосинтетика өндіру зауыты (жобаныңқұны - 1,365 млрд теңге, 36 жұмыс орны.) 3. "Карат" ЖШС қағаз өндіру цехы(жобаның құны - 1,0 млрд теңге, 30жұмыс орны); 4. "Индер Гипс" ЖШСқұрғақ құрылыс қоспаларының өндірістікжелісін жаңғырту (Жобаның құны-670 млнтеңге); 5. "InfinityPlaza" Эко-паркі-" InfinityMALL "сауда-ойын-сауық орталығы"жобасы (жобаның құны – 10,0 млрдтеңге; 100 жұмыс орны); 6. "Жолмұханов"ЖК көтерме сауда орталығы – (жобаныңқұны-4,0 млрд теңге, 50 жұмыс орны); 7."IClinic Atyrau" ЖШС көпсалалымедициналық орталығы (жобаныңқұны-7,9 млрд теңге, 36 жұмыс орны).Олардың кейбіреулері туралы бізоқырмандарымызды хабардар уже.Өңдеу өнеркәсібі саласындағыжалпыұлттық бассейн шеңберінде өңірдіңіске асырылған инвестициялықжобаларының ішінде "Шеврон Мұнай газИнк"АЗПТ эсктрузиялық желілері паркін(Атырау полиэтилен құбырлар зауыты)жаңғырту бойынша жоба бар. Бұданбасқа, 2024 жылдың соңына дейін тағыүш өндірістік нысанды пайдалануға беру жоспарлануда. Олар: "Atyrau-Chicken"ЖШС бройлерлік бағыттағы құс фабрикасы, "TenizEcoService" ЖШСсұйық азот өндірісі және "ГрандМатерик"ЖШС полимерлі қаптар өндірузауыты. Әрине, жаңа өндірістерді іскеқосу өңдеу саласының көлемін ұлғайтадыжәне біздің өңірді экономиканыәртараптандыруға бір қадамжақындатады.
Алдағы кезеңге арналған жоспарларға келетінболсақ, келесі жылы Атырау облысында тағыбірнеше жобаны іске асыру жоспарлануда:"ҚазТурбоРемонт" ЖШС локомотивтердіңтірек арқалықтарын және басқа да дәнекерленген конструкцияларды өндірубойынша дәнекерлеу цехы; Атырау қаласындаштапель талшығын өндіру "Фибратекс" ЖШС;Атырау қаласында тоқылған полипропилентөсемін өндіру "Талшықтекс" ЖШС;"Atyrauoilservice" ЖШС сорғы жабдықтарынжөндеу, құрастыру және сервистік қызмет көрсету бойынша; "Науырзова К"ЖК тауықжартылай фабрикаттарын өндіру. Бұл тізімөзекті болады. Бірақ тізім түпкілікті емес деп ойлау керек, мүмкін ол басқа жобаларментолықтырылады. Кейіннен біз басқа да ашылатын өндірістер туралы айтуғатырысамыз. Қорытындылай келе, Каспий маңы елдегі өнеркәсіптік өндірістегі көшбасшылықпозициясын сақтайды деп айтуға болады.Мысалы, 2023 жылы еліміздің өнеркәсіптікөндірісінің жалпы көлемінде 24% Атырауоблысына тиесілі болды, сол кезде барлықөнеркәсіп көлемі 10 трлн теңгеден асты.Биылғы жылдың нәтижелері бойынша сандарда айтарлықтай болады.
Сонымен қатар, аймақ инвестиция тартубойынша республикалық рейтингте көшбасшыорынға ие. Республиканың ең мұнайаймағындағы өңдеу өнеркәсібіне келетінболсақ, оның көлемі де өсіп, қарқын алуда.Егер алты-жеті жыл бұрын өңдеу секторы 500миллиард теңгеге әрең жеткен болса, қазір ол1 трлн теңгеге ұмтылуда. Шығарылатынөнімнің номенклатурасы да, ассортименті де өсуде.
Тимур ҚАЗИЕВ,
аударған Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
Фото pixabay
