«Ембімұнайгаз» АҚ-ына қарасты мұнай-газ өндіру басқармаларының қазіргі игеріп, қара алтын қайнарын тасытып жатқан кен орындарын барлап, бұрғылап ашып берген аудан аумағында жұмыс жасаған Оңтүстік Ембі тереңді барлау-бұрғылау экспедициясының геолог-барлаушылары мен бұрғышылары еді. Әділін айтқанда, бүгінгі мұнайшылар оларға қарыздар десек айтқандық емес. Өкінішке қарай, экспедиция 1998 жылы таратылғаннан кейін барлау-бұрғылау саласы ардагерлерінің ешкімге керегі болмай қалды. Оларды әлеуметтік тұрғыдан қамқорлап жатқан тиісті мекеме-кәсіпорын да жоқ.
Бірақ соған қарамастан олар өзара бірлесіп, қоғамдық ұйым құрып, Серікқали Ержановтың жетекшілігімен көптеген жұмыстарды жүзеге асырып жатыр. Ескерусіз қалған экспедиция ардагерлері есімі жоғарғы жаққа ұсынылып, мадақталып, кейбірі түрлі белгілі бір атақ-дәрежеге ие болды. Энциклопедиялық кітапты дайындау қолға алынып, жарты ғасыр бойына осы экспедицияда еселі еңбек еткен геолог-барлаушылар мен бұрғышылардың есімдері енгізілді. Алға қарай барлаушылар саябағын ашып, басқа да жұмыстарды жүзеге асыру жоспарда бар.
Сондай экспедицияда елеулі еңбек еткен ердің бірі – Сәлкен Амангелдин еді. Ол 1933 жылдың 20 ақпанында Ақтөбе облысында дүниеге келді. Ауыл мектебін жақсы оқып бітірген бозбала арман қуып, ару Алматы қаласына аттанды. Сол кездегі М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетіне оқуға түсіп, 1956 жылы геолог мамандығын меңгеріп шықты.
Жас маман алғашқы еңбек жолын қазіргі Мақат ауданындағы Байшонас кен орнында бастады. Іргелес Қарсақ мұнай алаңында да жұмыс жасап, теориялық білімін тәжірибе жүзінде іске асырды. Онда 1957-1958 жылдары коллектор, геолог ретінде өз мамандығы бойынша қызмет етті. Пайдалы қазбаларға толы мұнай алаңдарын анықтап, негізгі ұңғымаларды құжаттаумен айналысты. Оның белгілеген орнынан қара алтын бұрқағы атқылап, ел ырыздығын арттыра түсті. Қос мұнай өндірісі де өңірдің өркендеуіне айтарлық үлес қосса, онда Сәлкен Амангелдиннің қолтаңбасы бар деп айта аламыз.
Кейіпкеріміздің бұдан кейінгі еңбек жолы Жылой өлкесі мен Маңғыстау түбегінде жалғасты. Онда, алдымен, Құлсары бұрғылау кеңсесінде жұмыс жасаған жас геолог, жаңадан құрылған Солтүстік Үстірт мұнай барлау экспедициясында еңбек етті. Ол Оңтүстік Ембі мұнай барлау-бұрғылау экспедициясына қосылғасын осы мекемеде геолог, аға геолог қызметтерін абыроймен атқарды. Жетіқат жер астының сырласы ретінде осы жылдар ішінде өңірдегі көптеген кен орындарының ашылып, игерілуіне айтарлық үлес қосты. Мықты маман қашан да құрметке лайықты. Көп жылғы тәжірибесі ескеріліп, экспедиция бастығының орынбасары лауазымына көтерілді. Бірақ 1979 жылдан бастап Балықшы бұрғылау басқармасына қызметке ауысып, кейін Жылыойдағы басқармада, бертінде «Қазақойл-бұрғылау» АҚ-ында тер төкті. Мұнда да геолог, аға геолог, басшының кеңесшісі міндеттерін мінсіз атқарып, еліміздің қазба байлығын еселей түсті.
Барлау-бұрғылау саласындағы ұзақ жылғы еселі еңбегі ескеріліп, 1988 жылы «Ерен еңбегі үшін», ал 1990 жылы «Еңбек ардагері» медалімен марапатталды. «Әке көрген оқ жонар,...» дегендей, бір жақсысы бүгінде Сәкеңнің ізін жалғаған ұлдары да осы салада жұмыс жасап жүр.
«Тарихты адамдар жасайды, мұрағат сақтайды» деген нақыл сөз бар. Расында да 65 жасында өмірден өткен байырғы геолог Сәлкен Амангелдин есімі өңірдің барлау-бұрғылау саласының тарихында алтын әріптермен жазылып қалары хақ. Ал еліміздің мұнай тарихын білемін деген өскелең ұрпақ осы жылнаманы маңдай терімен жазған Амангелдин секілді геолог-барлаушылардың өнегелі өмірі мен еңбек жолын тануы тиіс.
Е.БИСЕКЕНҰЛЫ
