Сыбайлас жемқорлық — мемлекеттік басқару саласындағы ең қауіпті әлеуметтік кеселдің бірі. Ол елдің экономикалық дамуын тежейді, халықтың билікке деген сенімін азайтады, әлеуметтік әділеттілікті бұзады. Бұл құбылыс лауазымды тұлғалардың өз өкілеттігін жеке бас пайдасына асыруы арқылы көрініс табады.
Сыбайлас жемқорлықтың пайда болуына бірнеше фактор әсер етеді:
•Төмен жалақы мен әлеуметтік қорғалмаушылық;
•Бақылаудың әлсіздігі мен жазаның жеткіліксіздігі;
•Қоғамда құқықтық мәдениеттің төмендігі;
•Ашықтық пен жариялылықтың болмауы;
Сыбайлас жемқорлықтың салдары өте ауыр;
•Экономикалық ресурстар әділетсіз бөлінеді;
•Инвестициялық климат нашарлайды;
•Қоғамда теңсіздік күшейеді;
•Мемлекет пен халық арасындағы сенім жоғалады.
Сыбайлас жемқорлықпен күрес – тек құқық қорғау органдарының емес, бүкіл қоғамның міндеті. Бұл бағытта мына шаралар маңызды:
•Заң үстемдігін қамтамасыз ету;
•Мемлекеттік қызметкерлердің этикасын бақылау;
•Ашықтықты арттыру – цифрлық технологияларды қолдану, бюджет пен мемлекеттік сатып алулардың жария болуы;
•Азаматтық қоғамның белсенділігін арттыру;
•Білім беру мен құқықтық түсіндіру жұмыстарын күшейту.
Бүгінгі таңда қоғам алдында тұрған ең үлкен сын-қатердің бірі — осы сыбайлас жемқорлық. Ол тек заң бұзушылық қана емес, сонымен қатар халықтың әл-ауқатына, мемлекеттің болашағына кері әсер ететін күрделі әлеуметтік дерт.
Сыбайлас жемқорлық — лауазымды тұлғалардың өз қызметін жеке пайдасы үшін қолданып, заң мен әділеттілікті елемей әрекет етуі. Мұндай әділетсіздік мемлекеттің дамуын тежейді, халықтың билікке, заңға деген сенімін төмендетеді. Бұл құбылыстың бірнеше себебі бар:
•Заң үстемдігінің әлсіздігі;
•Лауазымды тұлғалардың жауапкершілігінің төмендігі;
•Қоғамда әділет пен адалдық қағидатының бұзылуы;
•Бақылау мен ашықтықтың жеткіліксіздігі.
Болашақ — адал ұрпақтың қолында
Жас буын — еліміздің ертеңі. Сондықтан әрбір оқушы, әрбір жасөспірім өз бойына әділдік, шыншылдық пен жауапкершілік сияқты асыл қасиеттерді сіңіріп өсуі керек. Біз адал қоғам құрғымыз келсе, алдымен, өзімізден бастауымыз қажет. Ал адалдық — адамгершіліктің негізі. Сыбайлас жемқорлықсыз Қазақстан — бәріміздің ортақ мақсатымыз!
Әсел Мүсалимова, аудандық сот әкімшісінің
жетекші маманы
