Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтының тапсырысы бойынша «Демократия институты» ҒЗҚ ҚҰ 2024 жылғы 18 тамыз бен 17 қыркүйек аралығында әлеуметтанулық зерттеу жүргізді. Сауалнамаға 18 жастан асқан 8 мың респондент қатысты. XXI ғасырда энергетика экономикалық тұрақтылыққа, қоршаған ортаға және адамдардың өмір сүру сапасына әсер ететін жаһандық дамудың негізгі факторларының біріне айналды. Уранның орасан қорына ие Қазақстан маңызды таңдау – электр қуаты тапшылығы мәселесін шешудің жолы ретінде АЭС салу мәселесін қарастыруда.
Сауалнама жүргізілген кезде респонденттердің жалпы саны 59,2% дауыс беруге қатысуға жалпы дайын екенін білдірді. Оның 41,6 пайызы нақты ниет танытты. Бір қызығы, электоралдық белсенділік көрсеткіштері ағымдағы жылдың тамыз айында өткен қоғамдық сауалнамада алынған деректермен бірдей. Ол кезде сайлауға қатысудың әлеуетті деңгейі 59,0% құрады. Әрбір бесінші респондент әлі түпкілікті шешім қабылдаған жоқ, ал 17% референдумға міндетті түрде қатыспайтынын атап өтті. Жалпы, қазақстандықтардың 60,2 пайызы Қазақстанда атом электр станциясын салу идеясына оң көзқарас білдірген. Оның 38,6%-ы оң, 21,6%-ы біршама оң көзқараста. Алдыңғы тамызда жүргізілген сауалнамамен салыстырғанда АЭС салу идеясын қолдаушылар саны 53,1%-дан 60,2%-ға өсті. 24,9% атом электр станциясын салу идеясына теріс көзқарас танытты, оның 9,1% мүлдем теріс, ал 15,8% теріс көзқараста. 14,9% жауап беруге қиналады. Сауалнама нәтижелері қазақстандықтарды бірінші кезекте АЭС-ның адам денсаулығы мен қоршаған ортаға тигізетін әсері толғандыратынын көрсетті.
Мысалы, «Сіз бірінші кезекте құрылысы жоспарланған атом электр станциясы (АЭС) туралы қандай ақпаратты білгіңіз келеді?» деген сұраққа: 49,5% «халықтың денсаулығына әсерін» атап өтті, ал 42,9% «қоршаған ортаға әсерін» атап өтті. Респонденттердің тағы 22,8%-ы «авариялар мен төтенше жағдайлардың алдын алу шаралары» деген жауап нұсқасын таңдаған. Алынған қорытындылар үкімет, сарапшылар және қоғам арасындағы ашық диалогтың маңыздылығын көрсетеді. Атом электр станциясының құрылысы тек техникалық ғана емес, сонымен қатар азаматтардың белсенді қатысуын талап ететін әлеуметтік жоба.
Сауалнаманы 2024 жылғы 18 тамыз бен 17 қыркүйек аралығындағы кезеңде «Демократия институты» ҒЗҚ ҚҰ жүргізді. Зерттеуде жеке сұхбат (face-to-face) әдісі қолданылды. Сауалнамаға 17 облыс пен республикалық маңызы бар Астана, Алматы және Шымкент қалаларының 18 жастан асқан респонденттері қатысты. Іріктеу көлемі 8000 респондентті құрайды. Статистикалық қателік 2,9%-дан аспайды. ОСК-ның 2024 жылғы 13 қыркүйектегі № 3Т-2024-05252505 ресми мәлімдемесі.
